Απόψεις

Η χειροδικία που θυμάμαι

Όχι. Μερικά πράγματα δεν ξεχνιούνται.

Κι όχι μόνον αν είσαι το θύμα. Αλλά ακόμη κι αν είσαι, αυτό που λέμε, αυτόπτης μάρτυς. Γιατί το σοκ από μία απρόκλητη επίθεση και μία χειροδικία, και μάλιστα εναντίον γυναίκας, που δεν είναι σε θέση να ανταποδώσει τα ίσα, δεν είναι κάτι που ξεχνάς εύκολα.

Προσπαθείς να το χωνέψεις, να το τακτοποιήσεις στο μυαλό σου, να αναζητήσεις τα αίτια, ενδεχομένως και ελαφρυντικά για το περιστατικό αλλά δεν… Ειδικά, όταν αφορά σε πρόσωπα γνωστά, λαμπερά, ταλαντούχα, που, ως τέτοια, έχουν φθάσει και ως εσένα, με το πέπλο της φήμης να τυλίγει προστατευτικά ό,τι σκοτεινό μπορεί να κρύβεται από κάτω.

Μεσημέρι ήταν θυμάμαι, χρόνια πίσω, που βρέθηκα για ρεπορτάζ στα παρασκήνια ενός θεάτρου. Να μιλήσω με τον σκηνοθέτη, τους πρωταγωνιστές, να καταγράψουμε με τον συνάδελφο τεχνικό κάποια αποσπάσματα από το έργο. Το θέατρο κλειστό και μισοσκότεινο, χωρίς τα δυνατά φώτα της παράστασης, χωρίς το κοινό που δίνει τον τόνο, αλλά με τον σκηνοθέτη και την πρωταγωνίστριά του παρόντες στο ραντεβού.

Δεν θυμάμαι πια το έργο, δεν θυμάμαι τι είπαμε στην συνέντευξη -υποθέτω τα τυπικά- άλλωστε αρνήθηκα μετά να δω την παράσταση, ό,τι όμως διαδραματίσθηκε μπροστά μου εκείνες τις ώρες θα μου μείνει αξέχαστο.

«Θα κάνουμε μερικές πρόβες πρώτα για τη σκηνή», είπε ο σκηνοθέτης και άρχισαν να παίζουν. Εκείνη δυσκολευόταν, κατ’ αυτόν, να μπει στο ρόλο, εκείνος της έκανε συνεχώς παρατηρήσεις, που, όσο περνούσε η ώρα, γίνονταν πιο απότομες και πιο προσβλητικές, εμείς σε μία γωνιά να περιμένουμε αμήχανοι.

Προβάρισαν τη σκηνή μία, την προβάρισαν δύο, τρεις και την τέταρτη είδα να σηκώνεται ξαφνικά βαρύ το χέρι του και να την χτυπά με δύναμη στο πρόσωπο. Τέτοιο χαστούκι μόνον στον κινηματογράφο έχω δει, που εκεί είναι ψεύτικα. Τα χάσαμε. Με ξένους παρόντες; Και μάλιστα δημοσιογράφο;

Η ηθοποιός κατέβασε το κεφάλι βουρκωμένη και απομακρύνθηκε, ο σκηνοθέτης ψύχραιμος μας σταμάτησε που θελήσαμε να φύγουμε. «Καθίστε, θα την παίξουμε τη σκηνή» μας είπε και, πράγματι, λίγο αργότερα, έτσι έγινε. Σαν να μην είχε συμβεί τίποτε. Χωρίς ντροπή, χωρίς φόβο.

Αργότερα, οι πληροφορίες για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη πλήθυναν αλλά όχι μόνον γι’ αυτόν. Είναι αρκετοί εκείνοι, που θεωρούν εαυτούς ως θεούς στο θέατρο -και σε άλλες συλλογικές τέχνες- που ο ναρκισσισμός τους και η έπαρση οδηγεί στην «τρέλα του μεγαλείου».

Εκεί όπου υποτίθεται όλα είναι ανεκτά και συγχωρητέα, όπου οι από κάτω οφείλουν να σκύβουν πειθήνια το κεφάλι και να δέχονται χαστούκια ή ό,τι άλλο, γιατί έτσι το θέλει ο «θεός». Μόνον που οι θεοί δεν συμπεριφέρονται σαν αδύναμα ανθρωπάκια, που ενώ το παίζουν σπουδαίοι καλλιτέχνες, δυσκολεύονται να μεταδώσουν τις ιδέες τους, να κατευθύνουν μέσα από τη διδασκαλία τον ηθοποιό, τον μουσικό, το χορευτή στην ερμηνεία τους και καταφεύγουν στη χειροδικία για να του δώσουν μάθημα.

Λυπάμαι, αλλά τέτοιοι άνθρωποι καλύτερα να κάθονται σπίτι τους κι ας χάσουμε το ταλέντο τους εμείς οι υπόλοιποι ή, αν θέλουν, ας παίζουν μόνοι τους κι ας βαράνε χαστούκια, πότε στο ένα τους μάγουλο και πότε στο άλλο, αν δεν τα λένε καλά…

Δεν είναι βλάκες στην Αμερική, που για πολλά την κατηγορούμε, που υπογράφουν λεπτομερέστατα συμβόλαια, φυσικά και για τέτοια θέματα. Και δεν μπορεί να πει κανείς πως δεν υπάρχουν εκεί μεγάλοι δημιουργοί και πως δεν ανθεί το θέατρο ή ο κινηματογράφος…

Η ιστορία, βέβαια, έχει αρκετά παραδείγματα «ιδιόρρυθμων» καλλιτεχνών να επιδείξει, αν και, με μία προσεκτική ανάγνωση, γίνεται αντιληπτό ότι το μεγαλύτερο προσόν τους ήταν πάντα η ικανότητα να πείθουν τους άλλους για τον δήθεν ιδιαίτερο χαρακτήρα τους, επιβάλλοντας έτσι την ανοχή και την ασυλία.

Διαφωνίες, διαπληκτισμοί, εντάσεις φυσικά και υπάρχουν στις συνεργασίες, επίσης σε τέχνες όπως το θέατρο είναι λογικό να έχει ο σκηνοθέτης το πάνω χέρι. Αρκεί, βέβαια, να μη το σηκώνει κιόλας. Η βιαιοπραγία δεν συγχωρείται σε καμία περίπτωση.

Και μην ξανακούσω κάποιους, που τολμούν να πιάνουν στο στόμα τους τον Κουν, ότι δήθεν κι αυτός τα ίδια έκανε. Είχα παρακολουθήσει πρόβες του και ξέρω. Ναι, σηκωνόταν επάνω, θύμωνε και ούρλιαζε, αν κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά οι ηθοποιοί ήταν η οικογένειά του, δεν θα τους έκανε ποτέ κακό. Για να μην πω, βέβαια, πως… ούτε στο νυχάκι του όλοι οι σημερινοί.

Από την άλλη, η ανοχή (που συχνά έχει πολύπλοκη αιτιολογία) προκαλεί την επανάληψη και τη μη εξάλειψη τέτοιων φαινομένων. Δεν θα κατηγορήσω τις γυναίκες που δεν μιλάνε και δεν αποκαλύπτουν όσα έχουν υποστεί κι ας τους έχουν μείνει τραύματα αγιάτρευτα.

Ήδη, με τον στέρεο και ευθύ λόγο της, η Σοφία Μπεκατώρου έδωσε μια ιδέα για τις δυσκολίες, τους δισταγμούς, το φόβο που κρύβει μέσα του το θύμα και, βέβαια, για την αντιμετώπισή του από το κοινωνικό περιβάλλον…

Αρκεί, όμως, μία να μιλήσει και πολλές βρίσκουν το θάρρος να ακολουθήσουν. Υπάρχει όμως και ένα ερώτημα: Το τσουνάμι των καταγγελιών, που έχει ξεσπάσει για βίαιες συμπεριφορές στον θεατρικό χώρο, θα κάνει κάποια στιγμή τον κύκλο του. Και μετά;

 

Διαβάστε επίσης:

Σεισμική μετατόπιση. Τη χρωστάμε στις γυναίκες – Ο Teemu Lehtinen γράφει με αφορμή όλες τις Σοφίες της Ελλάδας

Oι θύτες «μαζεύονται» – Το θέμα είναι όταν ξαναπάρουν θάρρος, τι κάνουμε

Δεν μπορείς να σώσεις τον κόσμο. Μπορείς να σώσεις τη Σοφία δίπλα σου – Γράφει η Μαρία Ζαφειράτου

 

Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση