Στη νέα έκθεση της Ελένης Χριστοδούλου με τίτλο Ambivalent Spaces – Anarchic Identities δεσπόζουν οι λέξεις αμφισημία και ταυτότητα: τα υποβλητικά υφασμάτινα γλυπτά της, η μορφή των οποίων προσιδιάζει σε αρχέτυπο γυναικείας μορφής, προκαλούν το θεατή να αμφισβητήσει τις παγιωμένες αντιλήψεις του, να μετακινηθεί από το βολικό του κέλυφος, να αντέξει να εκτεθεί.
Η ιέρεια του αμερικανικού φεμινισμού Judith Butler το 1989 είχε σημειώσει ότι «ο όρος γυναίκα από τη φύση του είναι ένας όρος σε εξέλιξη, σε διαδικασία, ένας όρος υπό κατασκευή, του οποίου η αφετηρία και το τέλος δεν μπορεί με ασφάλεια να καταδειχθεί, είναι ανοιχτός σε παρεμβάσεις και επανατοποθετήσεις».
Παρομοίως, τα γλυπτά της Ελένης Χριστοδούλου εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τα στερεότυπα σεξουαλικής ταυτότητας και φύλου.
Η έκθεση πιάνει το νήμα της πιο ζωντανής συζήτησης αυτή τη στιγμή στον δυτικό κόσμο και ειδικά στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, που σχετίζεται με το ζήτημα της ρευστότητας στη σεξουαλικότητα και την ελευθερία του αυτοπροσδιορισμού.
Εκείνη προχωράει ακόμη πιο βαθιά, σε μία έρευνα για την κλίμακα της απόλαυσης και του πόνου που εμπεριέχει η αμφισημία της ύπαρξης, μακριά από τα συμβατικά στερεότυπα, κάτω από το κέλυφος των πραγμάτων.
Ευάλωτες αλλά και ανθεκτικές, οι γυναίκες της Ελένης Χριστοδούλου προκαλούν τις αισθήσεις του θεατή και παρεισδύουν στο υποσυνείδητό του με τρόπο επίμονο.
Τι σημαίνει άραγε αμφίσημος χώρος;
Ένα περιβάλλον κυριολεκτικό και συμβολικό όπου τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο και όλα βρίσκονται σε κατάσταση συνεχούς εξέλιξης και επαναπροσδιορισμού.
Η αμφισημία σκοτώνει την καθαρότητα της τέχνης;
Η αμφισημία στην ερμηνεία πλουτίζει και βαθαίνει την Τέχνη, καθώς η Τέχνη οικειοποιείται πολλαπλά επίπεδα εμπειρίας
Γιατί δέκα τέσσερα χρόνια απουσίας (με εξαίρεση την ομαδική έκθεση Στο ίδιο ποτάμι δυο φορές που διοργάνωσε το ΔΕΣΤΕ και το New Museum της Νέας Υόρκης σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη πέρυσι);
Γιατί όχι; Καμία φορά ορισμένα πράγματα είναι απαραίτητα. Δουλεύοντας καθημερινά και ακατάπαυστα όλο αυτό το διάστημα, γεύτηκα σπάνιες γεύσεις όπως αυτή της απόλυτης ελευθερίας στην έκφραση.
Πρόκειται για γλυπτά τα οποία θυμίζουν αρχέτυπα ανθρώπινων μορφών, σύμβολα πέρα από το φύλο και το σώμα. Θα μπορούσαμε να τους δώσουμε αυτήν την ερμηνεία;
Ναι, όλα είναι συμβολικά και κυριολεκτικά ταυτόχρονα, γιατί έτσι είναι δομημένη η ανθρώπινη φύση: λειτουργεί και οδηγείται από σύμβολα τα οποία μεταφράζει σε χειροπιαστή καθημερινότητα.
Η επιρροή του Joseph Beuys διατρέχει τα νέα σας έργα αισθητικά και φιλοσοφικά. Πώς και γιατί συμβαίνει αυτό;
Όταν ζεις, δουλεύεις και σπουδάζεις στη Νέα Υόρκη είναι σχεδόν σίγουρο ότι το φάντασμα του Άντι Γουόρχολ διατρέχει τα έργα σου. Είναι δύσκολο να το εξηγήσω… “Όλα στην επιφάνεια”. Αυτό σημαίνει Γουόρχολ. Σε καμία περίπτωση ότι αυτό είναι και επιφανειακό, απλώς η επιφάνεια είναι πολύ πυκνή, ένας καθρέπτης που αντανακλά. Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, οι γεύσεις, οι υφές, οι ποιότητες διαφέρουν. Πιο εσωστρεφείς. Στην ιστορία της Τέχνης ο Γιόζεφ Μπόις θεωρείται ο καλλιτεχνικός αντίποδας του Γουόρχολ, και έτσι συμβολίζεται η μετάβασή μου από τη μια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Οι επαναλαμβανόμενες οπές συμβολίζουν κάτι ιδιαίτερο στο έργο σας;
Η οπή είναι κατ´αρχήν ενα σημείο τρωτότητας. Είναι μια δίοδος. Μπορεί να συμβολίζει το σημείο από όπου μπορούμε να εισχωρήσουμε στο έργο και να το αποκωδικοποιήσουμε.
Σε τι συνίσταται λοιπόν η φύση της απόλαυσης την οποία μελετήσατε και πώς αποτυπώνεται αυτή η μελέτη στην έκθεση αυτή;
Η απόλαυση βρίσκει την ολοκλήρωση της σε αμφίσημους χώρους – εκεί που η έννοια του ορθού και του επιθυμητού επαναπροσδιορίζεται και αλλάζει.
Στον δυτικό κόσμο εκδηλώνεται νέο ενδιαφέρον για τις γυναίκες καλλιτέχνες. Πώς το εξηγείτε;
Το καλωσορίζω με ενθουσιασμό όμως έχουμε πάρα πάρα πολύ δρόμο ακόμη. Αυτό το ενδιαφέρον δεν θα ήθελα να είναι ένα περαστικό πυροτέχνημα, ούτε και οι γυναίκες Καλλιτέχνιδες να μπούμε σε κανένα γκέτο. Αυτά μέλλει να τα δούμε.
Κοιτάζουμε την τέχνη ως τέχνη ή την τέχνη ως φύλο; Η πολιτικώς ορθή ισορροπία που η Δύση έχει δικαιολογημένα ανάγκη για λόγους ιστορικούς, δεν αλλοιώνει το καλλιτεχνικό κριτήριο;
Όπως η Τέχνη δεν είναι – και ούτε πρέπει να μένει στάσιμη – αλλά συνεχώς να αναπτύσσεται σε νέα πελάγη εμπειρίας και της ερμηνείας αυτής της εμπειρίας, το ίδιο πρέπει να γίνεται και με τα κριτήρια εκτίμησης της τέχνης. Πρέπει να εξελίσσονται συνεχώς.
Ποια άλλα είδη τέχνης παρακολουθείτε;
Καταναλώνω τα πάντα. Παίρνω ό,τι χρειάζομαι.
Τι σας συγκινεί από την καθημερινότητα γύρω σας;
Η τρυφερότητα των ανθρώπων που την βλέπω μέσα σε όλους.
Η έκθεση “Ambivalent Spaces – Anarchic Identities”
Στην γκαλερί Breeder
Ιάσωνος 45, Αθήνα
Ως τις 21 Μαρτίου 2020
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 12 – 8μμ, Σάββατο 12 – 6μμ