Η ακτιβίστρια Greta Thunberg, που μάχεται για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή, έγινε το 2019 το νεότερο Πρόσωπο της Χρονιάς του περιοδικού Time, σε ηλικία μόλις 16 ετών. «Επί δεκαετίες, ερευνητές και ακτιβιστές αγωνίζονταν για να πείσουν τους ηγέτες του κόσμου να αντιμετωπίσουν σοβαρά την κλιματική απειλή», γράφουν οι Charlotte Alter, Suyin Haynes και Justin Worland, δημοσιογράφοι του περιοδικού, ανακοινώνοντας την επιλογή τους να ανακηρύξουν την Σουηδή ακτιβίστρια ως Πρόσωπο της Χρονιάς. «Αλλά φέτος, μια απίθανη έφηβη κατάφερε να κερδίσει, με κάποιον τρόπο, την προσοχή του κόσμου».
Η ανάδειξη της Thunberg σε σύμβολο του παγκόσμιου ακτιβισμού των νέων και της οικολογικής συνείδησης είναι αξιοσημείωτη, καθώς μόνη της ξεκίνησε την κλιματική απεργία τον Αύγουστο του 2018, χωρίς να υποστηρίζεται από κανέναν. Υπολογίζοντας, δε το γεγονός, πως τότε ήταν μόλις 15 ετών σίγουρα επρόκειτο για μια μοναδική περίπτωση. Σήμερα, όλο και περισσότερα προοδευτικά κινήματα σε όλο τον κόσμο καθοδηγούνται από νέους ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους είναι γυναίκες. Και ενώ αυτές οι ακτιβίστριες αποτελούσαν εδώ και καιρό βασικό μέρος τέτοιων κινήσεων, σιγά σιγά αρχίζουν να τραβούν την προσοχή πάνω τους, με έναν τρόπο πρωτόγνωρο.
Σύμφωνα με το Time, η ίδια η Thunberg εμπνεύστηκε από τους μαθητές του γυμνασίου Parkland της Φλόριντα, οι οποίοι μάχονται για την απαγόρευση της οπλοκατοχής, μετά τη δολοφονία 17 συμμαθητών και καθηγητών τους. Η μαθήτρια, Emma González, για παράδειγμα, είχε βοηθήσει στη διοργάνωση της διαδήλωσης March for Our Lives, στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες νέοι ζητώντας την αλλαγή της νομοθεσίας για την οπλοκατοχή. Εκείνη την εποχή, η Thunberg ξεκίνησε τον αγώνα της για την κλιματική αλλαγή μαζί με άλλες ακτιβίστριες, όπως η Jamie Margolin, 18 ετών, που ίδρυσε την οργάνωση Zero Hour και την Xiye Bastida, επίσης 18, η οποία διοργάνωσε μια μεγάλη μαθητική πορεία για το περιβάλλον στη Νέα Υόρκη το ίδιο έτος.
Πέραν του κλιματικού ακτιβισμού, όλο και περισσότερες νέες γυναίκες στην κυβέρνηση των ΗΠΑ προσελκύουν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και του κοινού. Η Ocasio-Cortez, 30 ετών, έχει κατορθώσει, παρά το νεαρό της ηλικίας της, να ενώσει τους νεαρούς προοδευτικούς ψηφοφόρους για θέματα που τους ενδιαφέρουν, με τρόπους, που ξεφεύγουν από την κλασική πολιτική. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση συνασπισμού της Φινλανδίας (με πρωθυπουργό την Sanna Mirella Marin) περιλαμβάνει πέντε γυναίκες , τέσσερις από τις οποίες είναι κάτω των 35 ετών. Κορυφαία προτεραιότητά τους; Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Ωστόσο, πολλές από τις νέες γυναίκες εξακολουθούν να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης και παρενόχλησης, λόγω του φύλου και της ηλικίας τους. Η Thunberg, η οποία πάσχει από το σύνδρομο Asperger, έρχεται συνεχώς αντιμέτωπη με τα διαδικτυακά trolls και τους επικριτές της. Αλλά το γεγονός ότι ονομάστηκε Πρόσωπο της Χρονιάς (μέσα από μια ιστορία που δίνει φωνή σε πολλούς άλλους έφηβους ακτιβιστές) είναι μια υπενθύμιση ότι ακόμη και πολύ μεγάλα περιοδικά, με μακρά πορεία στο χρόνο, όπως το Time παίρνουν σοβαρά κορίτσια και νέες γυναίκες ως μια πολιτική δύναμη.
Η Thunberg είναι ένα από τα πολλά κορίτσια και νέες γυναίκες που αγωνίζονται για την κλιματική αλλαγή
Η Thunberg έμαθε για πρώτη φορά για την αλλαγή του κλίματος στο σχολείο στην ηλικία των 11 ετών, σύμφωνα με το Time, πέφτωντας σε βαθιά κατάθλιψη. Το μόνο που την βοήθησε ήταν η δράση. Έπεισε την οικογένειά της να τρώει λιγότερο κρέας, να καλλιεργεί και να μην ταξιδεύει με αεροπλάνα. Στη συνέχεια, τον Αύγουστο του 2018, άρχισε να μην πηγαίνει τόσο τακτικά στο σχολείο και ξεκίνησε τις διαμαρτυρίες έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο, με μια πινακίδα που έγραφε: «Σχολική απεργία για το κλίμα». Στην αρχή ήταν ολομόναχη, όμως γρήγορα όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να ενώνουν τη φωνή τους με τη δική της και σύντομα φοιτητές σε όλη την Ευρώπη διοργάνωναν πορείες για την κλιματική αλλαγή.
Τον Σεπτέμβριο, η Thunberg και άλλοι 14 νέοι υπέβαλαν αγωγή εναντίον πέντε χωρών – της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βραζιλίας, της Αργεντινής και της Τουρκίας – επειδή δεν έλαβαν επαρκή μέτρα κατά της αλλαγής του κλίματος. Οι χώρες, δήλωσαν οι ακτιβιστές, δεν δεσμεύτηκαν να μειώσουν αρκετά τις εκπομπές, ώστε να διατηρήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ένα όριο που λένε πολλοί ότι είναι απαραίτητο για την πρόληψη των διαδεδομένων κυμάτων θερμότητας, της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και άλλα πολλά, σύμφωνα με το CNN.
Σε ομιλία της πριν από τη Διάσκεψη Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα τον ίδιο μήνα, η Thunberg κατηγόρησε τους ηγέτες του κόσμου ότι καταστρέφουν το μέλλον των νέων. «Πώς τολμάτε; Μου κλέψατε τα όνειρά μου και την παιδική ηλικία μου με τα κενά λόγια σας. Ο κόσμος υποφέρει, πεθαίνει. Ολόκληρα οικοσυστήματα καταρρέουν, βρισκόμαστε στις αρχές ενός μαζικού αφανισμού κι εσείς για το μόνο που μιλάτε είναι για τα χρήματα, για παραμύθια μιας αέναης οικονομικής ανάπτυξης; Πώς τολμάτε;»
Πολλά μέσα ενημέρωσης ανέδειξαν την 18χρονη Σουηδή σε κύριο πρόσωπο του κινήματος των νέων ενάντια στην αλλαγή του κλίματος, αλλά είναι σαφές ότι είναι μόνο μια από τους πολλούς ακτιβιστές. Η Margolin, για παράδειγμα, συνίδρυσε τον οργανισμό Zero Hour, έχοντας ως πηγή έμπνευσης τον αγώνα για την προστασία του τροπικού δάσους του Αμαζονίου στην Κολομβία. «Δεν αγωνίζομαι τόσο για τον εαυτό μου, αλλά για την οικογένειά μου πίσω στην πατρίδα μου στην Κολομβία, η οποία βιώνει τις επιπτώσεις του fracking και για τους ακτιβιστές της χώρας που κάνουν τα πάντα για να προστατεύσουν τον Αμαζόνιο», είχε δηλώσει στον Nylah Burton του Vox η ίδια.
Η Xiye Bastida οδήγησε πάνω από 60.000 χιλιάδες μαθητές σε πορεία για την κλιματική αλλαγή στη Νέα Υόρκη. Η συμμετοχή ήταν τόσο μεγάλη, καθώς η νεαρή ακτιβίστρια έπεισε τους αξιωματούχους της πόλης να αφήσουν τους μαθητές να μην πάνε στο σχολείο για να διαμαρτυρηθούν.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι νέες γυναίκες κυριαρχούν στις διαμαρτυρίες για την αλλαγή του κλίματος. Καθώς ο πλανήτης αντιμετωπίζει προβλήματα, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια, σε απρόβλεπτες οικολογικές καταστροφές, κτλ, οι νέοι είναι εκείνοι που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν το βάρος, εάν αυτοί που είναι σήμερα στην εξουσία, δεν αντιδράσουν.
Οι νεαρές ακτιβίστριες τραβούν την προσοχή, αλλά το μήνυμά τους ακούγεται πραγματικά;
H Thunberg και άλλες νέες γυναίκες προσελκύουν την προσοχή τόσο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, όσο και των ηγετών του κόσμου, με τρόπο που στο παρελθόν δεν υπήρχε. Το πιο νεαρό πρόσωπο της χρονιάς, πριν από την Thunberg, ήταν ο Charles Lindbergh, που επιλέχθηκε το 1927 στην ηλικία των 25 ετών.
Ένα εξώφυλλο στο περιοδικό Time αποτελεί αναμφισβήτητα ένα δείγμα της επιρροής που ασκεί κανείς ή της αναγνώρισης, όμως, όπως θα έλεγε και η ίδια η Thunberg, αυτό το ενδιαφέρον δεν έχει πραγματικά αντίκτυπο. Η νεαρή ακτιβίστρια, μιλώντας σε συνέδριο του ΟΗΕ για το κλίμα, ανέφερε ότι οι άνθρωποι επικεντρώνονται υπερβολικά στις ομιλίες της και όχι στις ενέργειες που πρέπει να γίνουν για τη διάσωση του περιβάλλοντος.
«Έχω δώσει πολλές ομιλίες και έμαθα ότι όταν μιλάτε δημόσια πρέπει να ξεκινήσετε με κάτι προσωπικό ή συναισθηματικό για να έχετε την προσοχή όλων, να πείτε πράγματα όπως το σπίτι μας καίγεται, θέλω να πανικοβληθείτε και πώς τολμάς. Αλλά σήμερα δεν θα το κάνω αυτό, γιατί τότε σε αυτές τις φράσεις είναι που θα εστιάσουν όλοι. Δεν θυμούνται τα γεγονότα, ούτε τον ίδιο τον λόγο για τον οποίο λέω αυτά τα πράγματα αρχικά».
Σήμερα, η Thunberg και άλλοι νεαροί ακτιβιστές έχουν τελικά την προσοχή του κόσμου. Αλλά όπως έχει πει και η ίδια, το να ακουστούν αυτές οι φωνές είναι μόνο ένα μέρος της μάχης. Αυτό που μένει να δούμε είναι αν οι άνθρωποι στην εξουσία πράγματι θα κάνουν κάτι για να απαντήσουν στα λόγια μας.