Μεγάλωσε στην Ουγγαρία, ο πατέρας της ήταν κρεοπώλης και, όταν αποφάσισε πως ήθελε να γίνει επιστήμονας, δεν είχε γνωρίσει ούτε έναν. Μετανάστευσε στις ΗΠΑ, πέρασε χρόνια κάνοντας έρευνα και κανείς δεν υπολόγιζε το ακαδημαϊκό της έργο. Κι όμως, σήμερα, χάρη στο έργο της η ανθρωπότητα απέκτησε το εμβόλιο κατά του κορονοϊού. Εκείνη έθεσε τα θεμέλια για της ανακαλύψεις των Pfizer και Moderna.
Η Κάταλιν Καρίκο, γνωστή ως Κάτι, αφιέρωσε ολόκληρη την καριέρα της στο mRNA. Ήταν βέβαιη πως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να «διδάξει» στα κύτταρα να παράγουν το δικό τους φάρμακο, ακόμη και εμβόλια. Για πολλά χρόνια, όμως, έμενε στην αφάνεια. Δεν είχε το δικό της εργαστήριο κι αναγκαζόταν να χρησιμοποιεί εκείνο που ήταν ελεύθερο κάθε μέρα. Ζητούσε από ανώτερούς της να κανονίσουν μήπως έβρισκε χώρο, ενώ ποτέ δεν κέρδισε πάνω από 60 χιλιάδες δολάρια το χρόνο.
Κι όμως, δεν κυνήγησε ποτέ τη δόξα. Δεν την ενόχλησε που το όνομά της ήταν άγνωστο, το μόνο που την ενδιέφερε ήταν η εξέλιξη της επιστήμης. O Άντονι Φάουτσι, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, γνωρίζει πολύ καλά τη δουλειά της. «Είχε, με την καλή έννοια, κάποια εμμονή με το mRNA», δήλωσε.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισε για να παραμείνει ενεργή, βρίσκονται στο δρόμο πολλών επιστημόνων. Χρειαζόταν χρήματα για να στηρίξει ιδέες που έμοιαζαν απίθανες. Δεν λάμβανε χορηγίες, όμως. «Όταν το όραμά σου αντιτίθεται στη συμβατική γνώση που βγάζει νόημα, είναι πολύ δύσκολο να το επικοινωνήσεις», έχει αναφέρει ο πρώην συνεργάτης της, Ντέιβιντ Λάνγκερ. Και το όραμα της Καρίκο ήταν πράγματι ανορθόδοξο.
«Θα αλλάξει τα πάντα», είπε ο Φάουτσι για τη σχετική έρευνα. «Ήδη το κάνει για χάρη του κορονοϊού, αλλά και για άλλα εμβόλια όπως εκείνο του HIV – οι ειδικοί του τομέα είναι ήδη ενθουσιασμένοι».
Η Κάταλιν Κάρικο περνούσε τις ημέρες της στο εργαστήριο και το λάτρευε. «Δεν πας για δουλειά, πας για να περάσεις καλά», της έλεγε ο σύζυγός της, όταν έφευγε τα πρωινά. Δεν υπήρχαν αργίες, δεν υπήρχε ξεκούραση. Δούλευε νυχθημερόν και κέρδιζε περίπου ένα δολάριο την ώρα.
Μεγάλωσε στην πόλη Κισουτζάλας, πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Στζέγκεντ κι εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Βιολογικό Ινστιτούτο της Ουγγαρίας. Το 1985, όταν τελείωσαν τα χρήματα του προγράμματος με το οποίο ασχολούταν, έφυγε για τη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ με το σύζυγο και τη δίχρονη κόρη της. Επειδή η ουγγρική κυβέρνηση επέτρεπε να περάσει τα σύνορα με 100 μόλις δολάρια, έραψε 900 λίρες στο αρκουδάκι της μικρής, η οποία, όταν πια μεγάλωσε, κέρδισε δύο Ολυμπιακά μετάλλια στην κωπηλασία.
Μπαίνοντας στο χώρο του mRNA, βρήκε τα πράγματα δύσκολα – αν όχι ακατόρθωτα.
Το 1989, ξεκίνησε η συνεργασία της με τον καρδιολόγο Έλιοτ Μπάρναθαν. Ήταν βοηθός του και απλώς τον στήριζε για να λαμβάνει χρηματοδοτήσεις. Μαζί σχεδίαζαν να βάλουν mRNA σε κύτταρα, με στόχο τη δημιουργία νέων πρωτεϊνών. «Μας κορόιδευαν», δηλώνει εκείνος σήμερα.
Έκαναν το πείραμά τους και ξεκίνησαν να βλέπουν κάτι διαφορετικό. Δεν γνώρισαν την επιτυχία που περίμεναν, αλλά είδαν πως ίσως το mRNA αποδεικνυόταν χρήσιμο. «Ένιωθα πως ήμουν ο Θεός», αναφέρει η Κάρικο.
Οι δύο επιστήμονες είχαν πολλές ιδέες. Ίσως το χρησιμοποιούσαν στις επεμβάσεις bypass. Ίσως, πάλι, επέκτειναν τη διάρκεια ζωής των ανθρώπινων κυττάρων.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ο Μπάρναθαν δεν άργησε να φύγει από το Πανεπιστήμιο και να προσληφθεί σε μία εταιρεία βιοτεχνολογίας. Η Κάρικο, λοιπόν, έμεινε μόνη να αναζητά μία καλύτερη θέση και κάποιον χορηγό. Όλοι περίμεναν την παραίτησή της, αλλά εκείνη δεν τους έκανε τη χάρη.
Τότε ήταν που βρέθηκε στο δρόμο της ο Λάνγκερ, ο οποίος πίστεψε στην ιδέα της. Της έδωσε την ευκαιρία που χρειαζόταν και προσπάθησε όσο μπορούσε να τη στηρίξει. Ήλπιζε, μάλιστα, πως το mRNA θα μπορούσε να σώσει ασθενείς που εμφάνιζαν θρομβώσεις μετά από ένα χειρουργείο εγκεφάλου.
Μαζί με την Κάρικο, δοκίμασαν να μελετήσουν την επίδραση του mRNA σε εγκεφαλικά επεισόδια, όμως δεν τα κατάφεραν. Ο Λάνγκερ έφυγε από το Πανεπιστήμιο, το ίδιο κι ο πρύτανης. Η Καταλίνα, τότε, έμεινε χωρίς εργαστήριο, χωρίς χρήματα, μόνη.
Όλα άλλαξαν χάρη σε μία συνάντηση. «Είμαι επιστήμονας του mRNA», είπε στον εαυτό της. «Μπορώ να κάνω τα πάντα με αυτό». Η στενή της συνεργάτιδα, Ντρου Βάισμαν, της πρότεινε ένα εμβόλιο για τον HIV. «Ναι, μπορώ να το κάνω», απάντησε. Προσπάθησε σκληρά, αλλά τα πειραματόζωα πέθαιναν το ένα μετά το άλλο. Σταματούσαν να τρώνε, αρρώσταιναν. Αποδείχθηκε πως το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει τα μικρόβια που εισβάλλουν αναγνωρίζοντας το mRNA τους κι αντιδρώντας με φλεγμονές. Οι ενέσεις, λοιπόν, που τους έκαναν, έμοιαζαν με επίθεση από κάποιον εχθρό στον οργανισμό.
Τελικά, βρήκαν την άκρη τους. Άρχισαν να ζητούν χρηματοδοτήσεις, αποτύγχαναν, ξαναπροσπαθούσαν. Ο κόσμος δεν ενδιαφερόταν για το mRNA, τα «όχι» ήταν ηχηρά, αλλά η έρευνά τους δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Immunity. Πήραν λίγη προσοχή, έδειξαν έπειτα πως μέσω εμβολίου μπορούσαν να δημιουργήσουν οποιαδήποτε πρωτεΐνη σε ζώα.
«Μιλήσαμε σε φαρμακοβιομηχανίες και επενδυτές. Κανείς δε νοιάστηκε», ανέφερε στους New York Times ο Βάισμαν. «Φωνάζαμε, αλλά δεν μας άκουγε κανείς».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οι κλινικές δοκιμές του εμβολίου της γρίπης με mRNA ξεκίνησαν και, μαζί τους, εκείνες για τον ιό Ζίκα και άλλους. Κι ο κορονοϊός εμφανίστηκε.
Οι ειδικοί γνώριζαν εδώ και περίπου 20 χρόνια πώς δρουν οι κορονοϊοί. Τη γενετική αλληλουχία του συγκεκριμένου ανίχνευσαν στη Γουχάν το 2020 και όλοι οι επιστήμονες στρώθηκαν στη δουλειά. Η BioNTech σχεδίασε το εμβόλιό της μέσα σε λίγες ώρες. Η Moderna σε ένα διήμερο.
Και τα δύο βασίζονταν στην εισαγωγή mRNA στο σώμα, το οποίο βοηθά τα κύτταρα να παράγουν πρωτεΐνες κορονοϊού. Ο οργανισμός τις βλέπει, αναγνωρίζει τον εισβολέα και του επιτίθεται.
Κι όλα χάρη στην Κάρικο. Όταν, στις 8 Νοεμβρίου 2020, η μελέτη των Pfizer και BioNTech δημοσιεύθηκε, κοίταξε τον σύζυγό του. «Α, δουλεύει», του είπε. «Το περίμενα». Το γιόρτασαν τρώγοντας φιστίκια με σοκολάτα. Μόνοι.
Ο Βάισμαν, από την πλευρά του, ήταν με την οικογένειά του και παρήγγειλαν ιταλικό. «Ονειρευόμουν πάντα να δημιουργήσω στο εργαστήριο κάτι που θα βοηθούσε τους ανθρώπους. Πραγματοποίησα το όνειρο της ζωής μου», είπε.
Οι δυο τους εμβολιάστηκαν στις 18 Δεκεμβρίου. Το έργο τους αναγνωρίστηκε και, πλέον, βρίσκονται ανάμεσα στους κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου.
Διαβάστε επίσης:
Κάθριν Γιάνσεν: Η εξαιρετική βιολόγος πίσω από το εμβόλιο της Pfizer για τον κορονοϊό
Οι γυναίκες πίσω από τα πρώτα εμβόλια της σύγχρονης Ιατρικής
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση