O Νόμος περί Πολιτικών Δικαιωμάτων είχε μόλις καθιερωθεί και οι γυναίκες άρχισαν να αποκτούν πρόσβαση στους υπολογιστές. Τότε ήταν που η Φράνσις «Πόπι» Νόρθκατ έφτασε στα κεντρικά της NASA, με την ελπίδα να ασχοληθεί με το διάστημα.
Ήταν 22 ετών τότε – είχε μόλις αποφοιτήσει από τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου του Τέξας κι έμαθε πως η NASA αναζητούσε «ανθρώπινους υπολογιστές» χωρίς προϋπηρεσία, για να αμείβονται λιγότερο. Την προσέλαβαν αμέσως, έδειξε από το πρώτο λεπτό την αξία της και τρία χρόνια μετά, όταν ήρθε η ώρα να οργανωθεί η αποστολή Apollo 8, έγινε η πρώτη γυναίκα που εργάστηκε στο Κέντρο Ελέγχου.
«Δε σκεφτόμουν πως κατέρριπτα στερεότυπα», δήλωσε πολύ αργότερα, από το γραφείο της στο Χιούστον. «Σκεφτόμουν μόνο πως έπρεπε να μπω στην ομάδα».
Η Νόρθκατ ήταν μόνο μία από τις γυναίκες της NASA. Οι περισσότερες, έμειναν στην αφάνεια και έκαναν ό, τι καλύτερο μπορούσαν όχι μόνο για την καριέρα τους, αλλά για να ανοίξουν το δρόμο για τις επόμενες γενιές.
Πόπι Νόρθκατ
Την πρώτη μέρα που μπήκε στο Κέντρο Ελέγχου, όλοι άφησαν ό, τι έκαναν για να την κοιτάξουν. Ξεχώριζε, άλλωστε – ήταν μία όμορφη γυναίκα με γαλάζιο πουκάμισο, σε ένα δωμάτιο γεμάτο λευκούς άνδρες, που έμοιαζαν με «θάλασσα από λευκά πουκάμισα».
Κάθισε στην κονσόλα, φόρεσε τα ακουστικά της κι αμέσως ένιωσε το χάος. Άκουγε εκατοντάδες διαφορετικές συνομιλίες, έπρεπε να μάθει να επικεντρώνεται μ όνο σε εκείνες που την ενδιέφεραν. Εκείνη την πρώτη μέρα, βέβαια, άκουσε ξεκάθαρα και κάτι που δεν είχε καμία σχέση με το φεγγάρι, με τη NASA και την επιστήμη: «Είναι μία κοπέλα εδώ».
Οι συνάδελφοί της την υποτιμούσαν καθημερινά, δεν της έδιναν καμία σημασία όταν μιλούσε και τα παράπονα που έκανε στους προϊσταμένους της, περνούσαν αδιάφορα.
Επικεντρώθηκε στη δουλειά της και αποφάσισε να μην αφήσει τίποτα να την αγγίξει. Είχε έναν στόχο: Να επιστρέψει τους αστροναύτες στη Γη, να τους γυρίσει σπίτι με ασφάλεια. Αυτό ακριβώς κατάφερε στην Apollo 8 και συνέχισε δυναμικά με την Apollo 11.
Γνωρίζοντας πως ήταν καλή, διαπραγματεύτηκε έναν μεγαλύτερο μισθό, ενώ διεκδίκησε δικαιώματα όπως η άδεια μητρότητας και η κανονική αμοιβή των υπερωριών. «Το να είσαι η πρώτη γυναίκα στο Κέντρο Ελέγχου, “γέννησε” ερωτήματα και άρχισα να ενδιαφέρομαι για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, αναγνώριζα το σεξισμό», έχει αναφέρει.
Εργάστηκε στη NASA μέχρι το 1973 και είχε αφήσει το στίγμα της. Την επόμενη χρονιά, συμμετείχε στις καμπάνιες για την εισαγωγή γυναικών στο πυροσβεστικό σώμα, ενώ σπούδασε νομική για να τις υπερασπιστεί. Ίδρυσε σωματείο υπέρ των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και έδωσε τεράστιο αγώνα για τα γυναικεία δικαιώματα.
«Πρώην επιστήμονας, μερικές φορές δικηγόρος, πάντα υπέρμαχος των δικαιωμάτων της γυναίκας»: Έτσι περιέγραφε τον εαυτό της.
Κριστίν Ντάρντεν
Η Κριστίν Ντάρντεν είναι μία από τις μαθηματικούς που είδαμε στην ταινία Hidden Figures. Έγινε μηχανικός της NASA, το 1972, και διαρκώς αντιμετώπιζε το σεξισμό και την υποτίμηση.
Πίστευε πως, για να γίνονται τέτοιες διακρίσεις, οι συνάδελφοί της είχαν σπουδάσει μηχανολογία. Κι όμως, έμαθε πως οι περισσότεροι ήταν μαθηματικοί, ακριβώς σαν εκείνη.
«Δεν ήθελα να περάσω την καριέρα μου βοηθώντας κάποιον. Ήθελα να σταθώ στα πόδια μου», είπε το 2019, σε συνέντευξή της στους Los Angeles Times.
Εκείνη την εποχή, το 1972, ήταν παντρεμένη με έναν καθηγητή Φυσικής. Πριν προσληφθεί στο διαστημικό οργανισμό, εργαζόταν κι η ίδια ως καθηγήτρια μαθηματικών.
Εργαζόταν στη NASA και, ταυτόχρονα, μεγάλωνε δύο παιδιά. Παράλληλα, σπούδαζε στο τμήμα μηχανολόγων μηχανικών του Πανεπιστημίου George Washington, ενώ χρειάστηκε να περάσει μία δεκαετία μέχρι να πάρει το διδακτορικό της.
Για έναν μήνα περίπου, οι συμφοιτητές της δεν της μιλούσαν. Τη θεωρούσαν κατώτερη – ήταν η μοναδική γυναίκα σε ολόκληρη τη σχολή. Μετά από ένα διαγώνισμα στο οποίο αρίστευσε, όμως, άρχισαν να την αντιμετωπίζουν ισότιμα.
Πέρασε χρόνια διδάσκοντας σε Πανεπιστήμια, όπου άλλοι καθηγητές της έλεγαν πως οι νεαρές γυναίκες έφευγαν η μία μετά την άλλη. «Λέω στους γονείς, “Μην αφήσετε κανέναν να σας πει τι δεν μπορεί να κάνει η κόρη σας”», έχει δηλώσει. Γιατί αν οι δικοί της γονείς άκουγαν όλους εκείνους που ήταν βέβαιοι πως θα έμενε νοικοκυρά, σύζυγος και μητέρα, δε θα τη στήριζαν στα όνειρά της.
«Είχα μία περιέργεια για το πώς δουλεύουν τα πράγματα», είπε. «Βρήκα το σπίτι μου στη NASA».
Σίλβια Στοτλμάιερ
Στις 20 Ιουλίου 1969, η Σίλβια Σαλίνας έφυγε νωρίτερα από το σχολείο. Συνάντησε την οικογένειά της και όλοι μαζί πήγαν στο σπίτι μίας θείας της, να δουν στην ασπρόμαυρη τηλεόραση την προσελήνωση. Έναν χρόνο μετά, έχοντας μόλις τελειώσει το σχολείο, εργαζόταν ως γραμματέας του αστροναύτη Άλαν Σέπαρντ.
Εκείνη την εποχή, υπήρχαν κάποιες γυναίκες – ανάμεσά τους και η Νόρθκατ – οι οποίες βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του διαστημικού οργανισμού. Υπήρχαν, όμως, κι «εκατοντάδες άλλες που εργάζονταν, σαν εμένα, και κανείς δεν ήξερε ούτε το όνομά τους».
Η Στοτλμάιερ είχε σπουδάσει στενογραφία, όμως έδωσε εξετάσεις για να μπει στο δημόσιο. Η NASA ήρθε κατά τύχη – ήταν απλώς πιο κοντά στο σπίτι της, δεν ενδιαφερόταν καθόλου για το αντικείμενο. Τελικά, σημάδεψε τη ζωή της για πάντα.
Μεγαλώνοντας, έβλεπε μόνο άνδρες αστροναύτες. Αυτούς γνώρισε, τους αποκαλούσε «κύριε». Δεν της είχε περάσει ποτέ από το μυαλό ότι μία γυναίκα θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτήν την καριέρα.
Μέχρι το 1978, μία νέα γενιά αστροναυτών είχε προσληφθεί – σ’ αυτήν βρίσκονταν και οι πρώτες γυναίκες, Τζούντι Ρέσνικ και Σάλι Ράιντ. Η τελευταία, μάλιστα, ήταν συνομήλικη της Στοτλμάιερ, 26 ετών. Εκείνες την προσέγγισαν κι άρχισαν να συζητούν για τα διαδικαστικά, της ζήτησαν συμβουλές για να κινούνται με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στα γραφεία που ήταν γεμάτα άνδρες. Έγιναν φίλες της και την πίεσαν να σπουδάσει.
«Παραείσαι έξυπνη για να είσαι σ’ αυτήν τη θέση», της έλεγαν.
Τελικά, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον, πήρε μεταπτυχιακό, εργαζόταν και μεγάλωνε, ταυτόχρονα, το γιο της. Συμμετείχε σε διαδηλώσεις για τα γυναικεία δικαιώματα και φορούσε καθημερινά μία κονκάρδα που έγραφε «Space for Women».
Σιγά – σιγά, το άστρο της στη NASA άρχισε να «λάμπει» κι έγινε διευθύντρια του τμήματος HR. Από το 2014 που συνταξιοδοτήθηκε, προσπαθεί να εμπνεύσει γυναίκες και κορίτσια να ασχοληθούν με την επιστήμη, διοργανώνει ημερίδες σε σχολεία και διαγωνισμούς ρομποτικής.
Έχοντας περάσει μια ζωή ανάμεσα σε αστροναύτες, ξέρει πως οι ευκαιρίες για τις γυναίκες είναι πολλές. Εκείνη, ξεκίνησε με ένα απολυτήριο Λυκείου και έγινε επικεφαλής ανθρώπινου δυναμικού. Προσπάθησε, όμως τα κατάφερε.
«Κάποτε, μία κοπέλα μου είπε “είδα πού ξεκίνησες και πού έφτασες, αυτήν την καριέρα θέλω”. Ελπίζω πως αυτή θα είναι η κληρονομιά που θα αφήσω πίσω μου», δήλωσε στους LA Times.
Διαβάστε επίσης:
Margaret Hamilton: Η γυναίκα που οδήγησε τον άνθρωπο στο φεγγάρι
Katherine Johnson: Η γυναίκα πίσω από την προσελήνωση του Apollo11
Σουάτι Μοχάν: Η γυναίκα πίσω από την προσεδάφιση του «Perseverance» της NASA sτον Άρη
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση