Η νεανική προσωπικότητα της Αλεξάνδρας Σδούκου έφερε έναν αέρα δροσιάς στο Υπουργείο Ενέργειας, το οποίο υπηρετεί από τη θέση της Γενικής Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών.
Πάντα γελαστή και αισιόδοξη, παρά τις πολλές υποχρεώσεις της, προσφέρει μια εικόνα ανανέωσης και μια νέα οπτική σε ένα «στρυφνό», αλλά ιδιαίτερα σημαντικό υπουργείο. Την ακολουθεί η φήμη ενός ανθρώπου δυναμικού, εξειδικευμένου και αποτελεσματικού, ούσα από τις λίγες γυναίκες που κατέχουν πολιτική θέση. Ταυτόχρονα είναι μια γυναίκα που ζει με πάθος την κάθε στιγμή, και η οποία δεν μπορεί να ακούει τη φράση «δεν γίνεται», δίνοντας, η ίδια, το καλύτερο παράδειγμα, με τη φράση το… “δεν γίνεται, δεν υπάρχει”!
Κι επειδή αυτό που χρειάζονται περισσότερο σήμερα οι γυναίκες είναι νέα πρότυπα, δηλαδή, τύπους γυναικών που ξεχωρίζουν και καταφέρνουν να εξελιχθούνε με επιτυχία, συνδυάζοντας την οικογένεια και την καριέρα, δεν υπάρχει καλύτερη επιλογή προσώπου για την ημέρα της γυναίκας από την Αλεξάνδρα Σδούκου.
Στα 41 της, είναι, ίσως, η νεότερη γυναίκα Γενική Γραμματέας υπουργείου. Είναι και μητέρα τριών μικρών παιδιών! Ζει το κάθε 24ωρο σαν… δύο μαζί και μοιράζεται μαζί μας, στο portraitsgr, το μυστικό της αποτελεσματικότητάς της.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον κλάδο της ενέργειας;
Εδώ και 13 χρόνια βρίσκομαι στο χώρο της ενέργειας, υπηρετώντας, κατόπιν εξετάσεων, τη δημόσια διοίκηση. Ο κλάδος της ενέργειας είναι σύνθετος και απαιτητικός και είναι λίγες οι γυναίκες που συναντάμε σε αυτόν… Οι γυναίκες σε θέσεις ευθύνης εν γένει και όχι μόνο στο χώρο της ενέργειας αυξάνονται σταδιακά αλλά αν θέλουμε να μιλάμε για ίσες ευκαιρίες και ισότητες μένει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει.
Η ενασχόληση μου με τον κλάδο της ενέργειας άρχισε το 2007 όταν μου ζητήθηκε από τον τότε Υπουργό Ανάπτυξης να εργαστώ στην ομάδα των συμβούλων του… Ο κλάδος της ενέργειας ήταν, εκείνη την περίοδο, ένας αχαρτογράφητος και αποφάσισα να αποκτήσω εξειδίκευση στα ενεργειακά, ακριβώς για αυτό, επειδή δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο για νομικούς όπως εγώ.
Στην πορεία αυτών των ετών ήμουν πάντα μειοψηφία στον εργασιακό μου χώρο. Παρ’ όλα αυτά δεν ένιωσα ποτέ άβολα σε αυτό τον ανδροκρατούμενο χώρο, και όλοι, όπου κι αν εργάστηκα, με αντιμετώπιζαν θετικά. Σίγουρα όμως, μια γυναίκα και μάλιστα μια νέα γυναίκα, πρέπει να καταβάλει διπλή προσπάθεια σε σύγκριση με έναν άντρα, για να αποδείξει ότι έχει μυαλό και μπορεί να τα καταφέρει.
Το στερεότυπο αποτελεί συνάμα, μια καχυποψία και ένα προβληματισμό: «Τώρα τί να ξέρει αυτή;» Έπρεπε λοιπόν, να δουλεύω δύο φορές πιο πολύ, για να μπορέσω να πείσω και να καταξιωθώ.
Ωστόσο λόγω του χαρακτήρα μου, δεν άφησα ποτέ και σε κανέναν, τα περιθώρια να θεωρήσουν ότι δεν μπορώ να κάνω κάποια πράγματα, όπως, λόγου χάριν, να μην μπορώ να ανέβω σε μια πλατφόρμα εξόρυξης υδρογονανθράκων, ή να επισκεφθώ ένα χώρο απορριμμάτων, επειδή, ακριβώς, ανήκω στο γυναικείο φύλο.
Οι γυναίκες λειτουργούν διαφορετικά από τους άντρες στο χώρο δουλειάς;
Μια διαφορά, είναι ότι το γυναικείο μυαλό, ίσως και λόγω των κοινωνικών συνθηκών, μπορεί να φέρει εις πέρας πολλά πολυσύνθετα θέματα με ένα πιο αποτελεσματικό τρόπο. Επέλεξα τους συνεργάτες μου, άντρες και γυναίκες, με γνώμονα να τα καταφέρνουν στα δύσκολα, και κυρίως να παθιάζονται με αυτό που κάνουν. Η Δημόσια Διοίκηση σου ορθώνει εμπόδια στην καθημερινότητα, και ενώ, υπό κανονικές συνθήκες, κάτι μπορεί να είναι μια ευθεία διαδρομή, ξαφνικά παρουσιάζονται ανηφόρες, κατηφόρες και στροφές ώστε χρειάζεται πείσμα και να μην εγκαταλείπεις τον σκοπό.
Το δικό μου χαρακτηριστικό είναι σίγουρα ότι παθιάζομαι σε ό,τι κάνω και μένω προσηλωμένη υπομονετικά στο στόχο. Είναι αυτή η μικρή ηθική ικανοποίηση στο τέλος, «πάει και αυτό, τα καταφέραμε» που μου γεμίζει την ψυχή.
Πείτε μου ένα παράδειγμα που χρειάστηκε πάθος για να ξεπεράσετε εμπόδια εδώ στο υπουργείο…
Όταν πρωτοήρθα εδώ, υπήρχαν στο υπόγειο του υπουργείου 5 αυτοκίνητα, βρώμικα και σκονισμένα, που ήταν ήδη 5 χρόνια στο γκαράζ. Κρατικά αυτοκίνητα, που ανήκουν στο υπουργείο, αλλά δεν λειτουργούσαν πια.
Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για το αυτονόητο, εφόσον είναι σε αχρησία, να φύγουν και να καθαρίσει ο χώρος. Στο σπίτι μας θα λειτουργούσαμε πολύ διαφορετικά. Όταν ζήτησα από τους αρμοδίους να κινήσουν τις διαδικασίες, εισέπραξα μία μετάθεση αρμοδιότητας στο άγνωστο.
Χρειάστηκε να ασχοληθώ προσωπικά και καθημερινά για τρεις μήνες, έως ότου καταφέρω να σκοτώσω τα εμπόδια για να απομακρυνθούν. Και σε όλη αυτή τη διαδρομή να ακούω κάθε τόσο και ένα… «αυτό δεν γίνεται».
Στην αρχή επειδή ήταν αρμοδιότητα άλλου υπουργείου, μετά επειδή χρειαζόταν μια Επιτροπή να επιβεβαιώσει ότι βρίσκονται σε αχρηστία. Μετά, νέες καθυστερήσεις γιατί δεν ξέραμε ποια μέλη να βάλουμε στην Επιτροπή, πώς και πότε θα κατέβουν στο υπόγειο, τί έγγραφα θα συνταχθούν, αν θα κάνουμε διαγωνισμό για να έρθει μεταφορική εταιρεία Να μη σας τα πολυλογώ, κάθε μέρα επί τρεις μήνες έπρεπε να παρεμβαίνω για να πάμε ένα βήμα παραπέρα τη διαδικασία.
Το αναφέρω ως παράδειγμα για να πω, ότι διεπόμαστε από μία κουλτούρα του «δεν βαριέσαι», αρκεί ένα μικρό εμπόδιο για να μην γίνει αυτό που πρέπει. Και στη Δημόσια Διοίκηση, είναι πολλά τα εμπόδια που μπορεί να φέρει η γραφειοκρατία, αφήστε δε, το φόβο της ανάληψης ευθύνης…
Πάθος όμως χρειάζεται γενικά η καριέρα, ειδικά για μια γυναίκα που έχει ανειλημμένες υποχρεώσεις στην οικογένεια. Κι εσείς έχετε τρία μικρά παιδιά… Πώς τα καταφέρνετε με τους δύο τόσο απαιτητικούς αυτούς ρόλους;
Για μένα, όπως και για κάθε εργαζόμενη μητέρα, κάθε 24ωρο, είναι σαν δύο 24ωρα… Καλείσαι να χωρέσεις σε μία ημέρα τα όσα μπορούν να συμβούν σε δύο ημέρες. Το αν τα καταφέρνω το αποδίδω στον οργανωτικό μου χαρακτήρα και στις φυσικές μου αντοχές.
Οι ώρες στο υπουργείο είναι πάρα πολλές, καθότι είναι πολλά και σύνθετα τα θέματα. Είναι και το αίσθημα της ευθύνης έντονο. Έρχομαι στις 8.30 το πρωί και φεύγω αργά το βράδυ. Ο χρόνος που έχω για τα παιδιά είναι μόνο σαράντα λεπτά το πρωί αλλά προσπαθώ κάποια βράδια να φεύγω για μία ώρα, από το υπουργείο, για να τα φιλήσω πριν κοιμηθούν και να τους διαβάσω ένα παραμύθι και στη συνέχεια φοράω τις φόρμες μου και επιστρέφω στο γραφείο! Είμαι βραδινός τύπος στο γραφείο.
Ευτυχώς, το υπουργείο μου δίνει την ενέργεια που χρειάζομαι για να αφιερώνω τα σαββατοκύριακα στην οικογένεια.
Ενοχικά συναισθήματα σας πιάνουν, για το χρόνο μακριά από το σπίτι;
Τα μωρά είναι σχεδόν 3 ετών, σχεδόν 4 ετών και 9 μηνών, και φροντίζω ο λίγος χρόνος μαζί τους να είναι ποιοτικός. Και η μητέρα μου έλειπε πολλές ώρες στη δουλειά της, ωστόσο ένιωθα πάντα την παρουσία της δίπλα μου και της το χρωστώ που με μεγάλωσε κάνοντάς με ισορροπημένο άνθρωπο.
Κάνω μία δουλειά που εκτός του ότι την αγαπώ πολύ, θεωρώ ότι ταυτόχρονα εκπληρώνω και ένα χρέος μου προς την κοινωνία, να βοηθήσω με όποιον τρόπο μπορώ για να διασφαλίσω ένα καλύτερο αύριο για αυτόν τον τόπο.
Αυτό το συναίσθημα, σε συνδυασμό με μικρές στιγμές μαζί με τα παιδιά μου δίνουν αυτή την ισορροπία που σας ανέφερα και έτσι, σας μιλώ ειλικρινά, όχι, δεν με πιάνουν ενοχικά συναισθήματα.
Θέλω να δίνω σε όλα το 100%, στη δουλειά στο σπίτι, σε οτιδήποτε με το οποίο καταπιάνομαι.
Και πριν τη θέση στη Γενική Γραμματεία του υπουργείου, υπάρχει παράδειγμα που αναμετρήθηκαν οι οικογενειακές με τις επαγγελματικές υποχρεώσεις;
Μπορώ να περιγράψω ένα συμβάν μιας τέτοιας «σύγκρουσης συμφερόντων». Πέρυσι τον Οκτώβριο, ήμουν Σύμβουλος Ενέργειας στο γραφείο του Κυριάκου Μητσοτάκη. Τότε με επέλεξαν από το State Department των Η.Π.Α., για να παρακολουθήσω ένα διεθνές ενεργειακό πρόγραμμα επιμόρφωσης τριών εβδομάδων, σε 7 Πολιτείες των ΗΠΑ, που θα γινόταν το Μάιο του 2019, και στο οποίο θα συμμετείχαν 15 ειδικοί στο χώρο της ενέργειας από όλο τον κόσμο. Εγώ θα ήμουν η μία από αυτούς. Ήταν πολύ τιμητικό και το αποδέχτηκα με μεγάλη χαρά. Λίγες μέρες μετά, έμαθα, όμως, ότι είμαι έγκυος στο τρίτο μου παιδί! Και μπήκα στο δίλημμα, “τί κάνω τώρα”;
Η απάντηση σε αυτό ήταν, ότι η εγκυμοσύνη δεν πρέπει να αποτελέσει εμπόδιο στις επαγγελματικές ευκαιρίες που προκύπτουν. Όμως και πάλι, η εκπαίδευση έπεφτε πάνω στον πιο κρίσιμο μήνα της εγκυμοσύνης μου, το πρόγραμμα ήταν πολύ επίπονο και με πολλά ταξίδια, αλλά από την άλλη δεν άντεχα στη σκέψη ότι θα το χάσω…
Κατάφερα, τελικά, να μπω στο αεροπλάνο! Έκανα 16 πτήσεις σε τρείς εβδομάδες, βιώνοντας μία εκπληκτική εμπειρία στο αντικείμενό μου, με επισκέψεις σε αγωγούς πετρελαίου και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, αφού είχα μπει στον 9ο μήνα! Το γκρουπ των 14 συναδέλφων μου, υιοθέτησε το μωρό… το οποίο ήδη ξέρει τα πάντα για την ενέργεια!!!
Τελικά, νομίζω, ότι είναι θέμα χαρακτήρα, και το πόσο αγαπάς αυτό που κάνεις. Και αν υπάρχει ένα μήνυμα σε αυτή την ιστορία, είναι ότι η εγκυμοσύνη, (εφόσον είναι καλή προφανώς), δεν αποτελεί εμπόδιο, και ότι οι γυναίκες μπορούν, αν θέλουν, να καταφέρνουν να συνδυάζουν ρόλους.
Εμπόδια που χρειάζεται κόπο να ξεπεραστούν συναντάτε συχνά εδώ στο υπουργείο;
Οι άνθρωποι που έχουν επιλεγεί να δουλεύουν σε θέσεις ευθύνης, έχουν αξία, στο βαθμό που μπορούν να ξεπερνούν εμπόδια και συνήθειες που μας αγκυλώνουν και μας πάνε πίσω.
Έχω ένα προσωπικό κόλλημα, όταν ακούω ανθρώπους να μου λένε, «αυτό ξεχάστε το κυρία Σδούκου, αυτό δεν γίνεται…»
Κάπως έτσι ξεκίνησα και το project της ηλεκτροκίνησης. Έβλεπα στις άλλες χώρες την προσπάθεια που κάνουν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του Θερμοκηπίου, να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής στις πόλεις με καθαρότερο αέρα, και με λιγότερο θόρυβο. Και ένας τρόπος επίτευξης αυτού είναι τα οχήματα να είναι μηδενικών ή χαμηλών ρύπων.
Αναρωτήθηκα, γιατί όχι και στην Ελλάδα… Γιατί όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό ζηλεύουμε αυτό που βλέπουμε εκεί και όταν επιστρέφουμε το αναφέρουμε ως παράδειγμα αλλά το εγκαταλείπουμε στη σκέψη να προσπαθήσουμε να το πετύχουμε και εμείς.
Πρόσφατα επισκέφθηκα την Ολλανδία και χάρηκα τόσο πολύ που ο περισσότερος κόσμος, μετακινείται με ποδήλατα! Μαμάδες με μικρά παιδιά στις πίσω ρόδες. Βέβαια και με μία άλλη κουλτούρα σεβασμού προς τον ποδηλάτη και δρόμους κατάλληλους.
Έτσι λοιπόν ξεκίνησα να μελετώ το πλαίσιο των άλλων χωρών και τις καλές πρακτικές, προσπαθώντας να θέσω τις βάσεις για να διαμορφώσουμε και εμείς ως χώρα την πολιτική της ηλεκτροκίνησης. Στο ξεκίνημα άκουγα από όλους, 9 στις 10 φορές, «άστο, δε γίνεται στην Ελλάδα». Γι’ αυτό και το πήρα ζεστά, ήταν ένα ωραίο δεν γίνεται, αν με εννοείται!
Αγανακτώ να μην βλέπουμε την τεράστια τεχνολογική πρόοδο η οποία συντελείται αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Να μην βλέπουμε τις μεγάλες προκλήσεις, τις μεγάλες ευκαιρίες.
Είμαστε ακόμη στην αρχή, βέβαια και έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Ωστόσο μια πρώτη επιτυχία είναι ότι όλοι αυτοί που έλεγαν «δεν γίνεται», τώρα πιστεύουν σε αυτό και έχουμε γίνει όλοι μια ομάδα που είναι προσηλωμένη στο στόχο. Και όταν είσαι προσηλωμένος στο στόχο, τα εμπόδια ξεπερνιούνται και κάθε εβδομάδα νιώθεις καλά ακόμη και μόνο που τα βλέπεις να μειώνονται.
Ο προκλήσεις στο χώρο της ενέργειας είναι πολλές. Όμως η γοητεία αυτού του υπουργείου είναι ότι ακουμπά στην καθημερινότητα των ανθρώπων: η διαχείριση των απορριμμάτων, το ρεύμα, η εξοικονόμηση ενέργειας, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ο ήλιος και ο άνεμος και το πώς αξιοποιούνται, είναι θέματα που αφορούν στην καθημερινότητά μας και σχετίζονται με την ποιότητα ζωής μας.
Οι αποφάσεις αυτού του υπουργείου επηρεάζουν τη ζωή όλων των ανθρώπων και αυτό με κάνει να βλέπω το ρόλο μου με διπλάσια ευθύνη, αλλά και διπλάσια όρεξη. Γιατί ξέρεις ότι αν τα καταφέρεις καλά σε ένα θέμα, όπως π.χ. στα απορρίμματα ή στην ηλεκτροκίνηση, θα το καταλάβει ο κόσμος στην καθημερινότητά του.
Υπάρχει κίνδυνος κλεισμένη στο γραφείο του Υπουργείου να χάσεις επαφή με τον κόσμο και τις πραγματικές ανάγκες του;
Υπάρχει, αλλά φροντίζω να μην την χάνω. Το έχω βάλει στο πρόγραμμά μου να βγαίνω συχνά-πυκνά από το μικρόκοσμο της ενέργειας και της χαρτούρας. Το έχω ανάγκη, είτε αυτό είναι μια επίσκεψη σε κοινωνικά ιδρύματα, που το κάνω λόγω των προσωπικών μου ευαισθησιών, είτε να “μεταμφιεστώ”, σε πωλήτρια του περιοδικού Σχεδία, στην πλατεία Καρύτση! Θα ξαναπάω γιατί δεν τα πήγα καλά στις πωλήσεις την προηγούμενη φορά…
Μια τυπική ημέρα στο υπουργείο πώς τελειώνει;
Τελειώνει αργά, επιστρέφοντας στο σπίτι γύρω στις 11 το βράδυ. Μετά, ό,τι προκύψει. Μπορεί να συνεχίσω τη δουλειά από το σπίτι. Μπορεί να βγω έξω να κάνω λίγο jogging! To βραδινό κρύο με αναζωογονεί. Μετά θα κάτσω με την ησυχία μου να προετοιμάσω μια ομιλία για μια σημαντική δημόσια υποχρέωση της επόμενης ημέρας. Η’ να πάω στην κουζίνα, ναι νυχτιάτικα, και να φτιάξω ένα κέικ ή φαγητό για την επόμενη μέρα, χαζεύοντας ταυτόχρονα στην τηλεόραση επεισόδια αγαπημένων μου σειρών στο Netflix.
Πώς προχωράει η ηλεκτροκίνηση; Θα υπάρξουν κίνητρα που θα την προωθήσουν και τί έχουμε να περιμένουμε;
Η ηλεκτροκίνηση αποκτά η ίδια τόσο πολύ μεγάλη σημασία για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα.
Πρέπει και εμείς, στον βαθμό που μπορούμε, να συμμετέχουμε σε αυτήν την συνολική ευρωπαϊκή και παγκόσμια προσπάθεια για τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Μέσα από τη συνυπογραφή δεσμευτικών στόχων τους οποίους έχουμε θέσει ως χώρα και βέβαια και μέσα από την δική μας συμμετοχή στην μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τις μεταφορές.
Η ηλεκτροκίνηση πρέπει να ξεκινήσει από ομάδες όπως οι εταιρικοί στόλοι και τα ταξί, που εκπέμπουν τους περισσότερους ρύπους και η τρίτη κατηγορία είναι οι ιδιώτες.
Στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε σύντομα, όλα τα συναρμόδια Υπουργεία, ένα πακέτο μέτρων και κινήτρων που θα αφορά και στις τρεις κατηγορίες, είτε με φορολογικά κίνητρα, είτε με επιδότηση στην αγορά ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου, από κονδύλια που είναι διαθέσιμα προς αξιοποίηση είτε άλλα μέτρα που ρυθμίζουν αυτή την αγορά, όπως για παράδειγμα το πλαίσιο για την αδειοδότηση και εγκατάσταση φορτιστών, τη διευκόλυνση τοποθέτησης αυτών σε πολυκατοικίες, τη διαλειτουργικότητα των υποδομών φόρτισης, την πιστοποίηση των φορτιστών,την εκπαίδευση των συνεργείων αυτοκινήτων.
Έχουμε επίσης ζητήσει από τις τράπεζες να μας προτείνουν ελκυστικά επιτόκια στις χρηματοδοτήσεις αγοράς ηλεκτρικού αυτοκινήτου που σήμερα παραμένουν ακόμη ακριβά και άρα αποτρεπτικά στην αγορά. Αλλά και από τους διαχειριστές των αυτοκινητοδρόμων να αναπτύξουν ένα επαρκές δίκτυο φορτιστών κατά μήκος των εθνικών οδών.
Στόχος μας είναι όλοι οι stakeholders, πέραν της πολιτείας, επιχειρήσεις, οργανισμοί, να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση,της στροφής προς πράσινες μετακινήσεις.
Οι Δήμοι, επίσης έχουν σημαντικό ρόλο και ευθύνη να αναδείξουν τις οικολογικές μετακινήσεις στις γειτονιές τους. Με κατάλληλες υποδομές φόρτισης και ηλεκτρικό δημοτικό στόλο, αξιοποιώντας όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία που υπάρχουν. Για φανταστείτε αθόρυβα ηλεκτρικά απορριματοφόρα ή ηλεκτρικά λεωφορεία για τις μετακινήσεις των δημοτών. Το Άμστερνταμ για παράδειγμα έχει βάλει σκοπό όλα τα λεωφορεία του να γίνουν ηλεκτρικά έως το 2025.Στις προτεραιότητες του Υπουργείου Μεταφορών είναι μέρος των μέσων μαζικής μεταφοράς στην Αθήνα να εξηλεκτριστούν σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί η ποιότητα των αστικών μετακινήσεων πέραν των περιβαλλοντικών ωφελειών.
Πήραμε την πρωτοβουλία στο Υπουργείο μας να εκπονήσουμε για λογαριασμό των Δήμων της χώρας ένα εγχειρίδιο, που θα είναι έτοιμο πολύ σύντομα, με τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε να αποκτήσουν το κίνητρο, τη γνώση και την τεχνική βοήθεια για να βελτιώσουν την καθημερινότητα και το επίπεδο ζωής του πολίτη.
Το εγχειρίδιο θα τους προσφέρει όλη την πρακτική πληροφορία συγκεντρωμένη, με στόχο να μπορούν να παρακολουθούν τις προσκλήσεις αλλά και τις απαιτήσεις και προϋποθέσεις της κάθε μιας εξ’ αυτών προκειμένου να διαπιστώνουν την επιλεξιμότητά τους και τη δυνατότητα τους να υποβάλουν πρόταση ενίσχυσης.
Θέλουμε όλοι οι Δήμοι να κάνουν τις πόλεις τους Πράσινες και Έξυπνες.
Θα βοηθήσουμε τα νησιά μας επίσης να προωθήσουν την ηλεκτροκίνηση, δημιουργώντας ένα νέο concept για τον τουρισμό, τη βιώσιμη κινητικότητα, όπως το κάνουν άλλα νησιά της Ισπανίας και της Πορτογαλίας που διαφημίζουν το τουριστικό τους προϊόν ως έναν προορισμό χαμηλών ρύπων.
Ο Πρόεδρος Ομπάμα είχε πει, αναφερόμενος στην κλιματική αλλαγή, ότι η δική μας γενιά είναι η πρώτη γενιά η οποία βιώνει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η τελευταία γενιά η οποία θα μπορέσει να κάνει κάτι ουσιαστικό για να την αναστρέψει.
Προτρέπω όλους μας να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι για να το πετύχουμε.