Η παρουσία των γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων, είναι κατά μέσο όρο στο 11% στην Ελλάδα και στις θέσεις Προέδρου Διευθύνοντος Συμβούλου πολύ χαμηλότερα. Η Ιουλία Χαϊδά, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Ικτίνος Μάρμαρα, ανήκει σε αυτό το μικρό ποσοστό και η Ικτίνος Μάρμαρα, αποτελεί ίσως τη μοναδική εισηγμένη με γυναίκα επικεφαλής.
Η εταιρεία ιδρύθηκε από τον κ. Ευάγγελο Χαϊδά και είναι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις μαρμάρων στη χώρα. Αν και η εξόρυξη μαρμάρου δεν θεωρείται γυναικεία υπόθεση, στην περίπτωση της Ικτίνος έχει γίνει και μάλιστα η κυρία Χαϊδά είναι η νέα Πρόεδρος του Συνδέσμου Μαρμάρου Μακεδονίας Θράκης.
Μητέρα τριών αγοριών, εργάζεται από 18 χρονών στην εταιρεία και σήμερα διερευνούμε μαζί τα κυρίαρχα στερεότυπα και προκαταλήψεις που συνοδεύουν τις γυναίκες στον επαγγελματικό χώρο, γιατί οι γυναίκες είναι σπάνιες στις υψηλές θέσεις και σε τι διαφέρει το γυναικείο από το αντρικό μάνατζμεντ. Επίσης μοιράζεται μαζί μας την αγωνία της για την επίδραση του κοροναϊού στις πωλήσεις μαρμάρου και τις σκέψεις της για την αξιοποίηση της έκτασης προς τουριστική ανάπτυξη στην Κρήτη.
Είστε αν όχι η μοναδική, από τις ελάχιστες γυναίκες επικεφαλής εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών και μάλιστα σε μια εταιρεία ενός ανδροκρατούμενου κλάδου, όπως το μάρμαρο. Ήταν δύσκολο να κερδίσετε την εκτίμηση μιας ανδροκρατούμενης αγοράς;
Ο πατέρας μου και Πρόεδρος της εταιρείας, έχει τρεις κόρες και είμαι η μεγαλύτερη. Μεγάλωσα μέσα στην εταιρεία, από τα 18 μου χρόνια εργάζομαι εδώ, οι σπουδές μου ήταν οικονομικές και δεν τις επέλεξα επειδή υπήρχε η εταιρεία, μου άρεσε η διοίκηση επιχειρήσεων. Αν είχα και αδελφό, εγώ και πάλι τα ίδια θα έκανα. Ο πατέρας μου ήταν πάντα πολύ ευχαριστημένος που είχε κόρες, μας θεωρούσε πάντα ισάξιες και μας μεγάλωσε με την αντίληψη της συνέχειας από εμάς. Στον χώρο εργασίας, ήταν αυστηρός και δεν είχα ποτέ διαφορετικά προνόμια από άλλους εργαζόμενους. Εργάστηκα πάρα πολύ σκληρά για να αποδεικνύω ότι δεν υπάρχει διαφορετική μεταχείριση επειδή είμαι η κόρη του πατέρα μου, αλλά ότι προχωρώ με την αξία μου. Ταυτόχρονα γενικά, πάντα έπρεπε να κάνω πολύ περισσότερα για να αποδεικνύω την αξία μου επειδή ήμουν γυναίκα, για να κερδίσω την εκτίμηση του κλάδου. Και να μην ξεχνάμε ότι τα μάρμαρα είναι μια βαρά δουλειά και είναι ένας κλάδος ανδροκρατούμενος, το 80% είναι άνδρες και για να κερδίσω την εκτίμηση και την αναγνώριση της αγοράς, έπρεπε να κάνω διπλή προσπάθεια. Ειδικά στο εξωτερικό, όπου κάνουμε εξαγωγές, σε επιχειρήσεις αραβικού κόσμου, όπως Σαουδική Αραβία, όταν πήγα, μου είπαν εμείς τις γυναίκες δεν τις χαιρετάμε και δεν μου έδωσαν καν το χέρι. Αυτό όμως ξεπεράστηκε σταδιακά και η εμπιστοσύνη κερδήθηκε.
Τι αλλάζει τον τρόπο που διοικείται ή εταιρεία από το γεγονός ότι είστε γυναίκα;
Αλλάζει αρκετά. Λόγω συναισθηματικής νοημοσύνης η κρίση μας είναι καλύτερη από των ανδρών. Ας πούμε στην επιλογή στελεχών, μπορεί να δώσω έμφαση σε κάποια ειδικά χαρακτηριστικά και να κάνω μια πρόσληψη λαμβάνοντας υπόψιν περισσότερα στοιχεία και όχι μόνο βάση του βιογραφικού. Δεύτερον η συμπεριφορά. Είναι πιο ήπια, χωρίς νεύρα, φωνές και υπερβολές, λειτουργούμε με ευγένεια και ευελιξία και αυτό δίνει το παράδειγμα και ολόκληρη η εταιρεία υιοθετεί έναν τέτοιο τρόπο συμπεριφοράς, τουλάχιστον στα γραφεία….
Στον κλάδο εργάζονται κυρίως άνδρες, το ίδιο και στην εταιρεία σας; Κάνετε προσπάθεια να ενθαρρύνετε περισσότερο τις γυναίκες να συμμετέχουν σε ανώτερες θέσεις;
Στο διοικητικό προσωπικό βλέπουμε περισσότερο γυναίκες από ότι στα εργοτάξια, και πάλι όμως όχι όσους άνδρες. Η φύση της δουλειάς μας είναι τέτοια, που είναι δύσκολο για τις γυναίκες. Έχει ταξίδια για 15 ημέρες και σε χώρες δύσκολες, όπως Κολομβία, Μεξικό κλπ που είναι δύσκολο να δεχτεί να πάει γυναίκα, όχι λόγω στερεοτύπων αλλά γιατί πραγματικά είναι δύσκολες χώρες.
Υπάρχουν και εσωτερικοί περιορισμοί στις γυναίκες στο να ανέλθουν σε επαγγελματικές θέσεις; Λείπει η φιλοδοξία και η διάθεση ανταγωνισμού;
Επειδή μεγαλώνουμε με αυτόν τον τρόπο υπάρχουν εσωτερικοί περιορισμοί. Δηλαδή μια σκέψη, ότι αφού έχω το ρόλο της μητέρας, της συζύγου και εξυπηρετώ ευρύτερες οικογενειακές υποχρεώσεις όπως τους ηλικιωμένους, δεν μπορώ να αναλάβω και αυξημένες υποχρεώσεις επαγγελματικά. Προσανατολίζονται να κρατούν τους ρόλους αυτούς και περιορίζουν τη φιλοδοξία. Στις νεότερες γενιές αυτό αλλάζει, δεν είναι πια τόσο δεδομένο ότι όλες οι οικογενειακές υποχρεώσεις ανήκουν στη γυναίκα αλλά αλλάζει αργά.
Είναι δύσκολο για τις γυναίκες να μπουν στον επιχειρηματικό στίβο, αν δεν υπάρχει οικογενειακή επιχείρηση;
Ναι είναι, αλλά γίνονται και πολλές προσπάθειες για τη στήριξή τους. Έχουμε ιδρύσει το σύνδεσμο Woomanity, που τώρα διαμορφώνεται με στόχο να ενθαρρύνουμε γυναίκες που θέλουν να ξεκινήσουν μια επιχείρηση και χρειάζονται συμβουλές. Είμαστε 7 τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, διοργανώνουμε σεμινάρια επιχειρηματικότητας και έχουμε ένα κέντρο στο Μαρούσι και θέλουμε να δημιουργήσουμε ακόμη ένα στον Πειραιά, με στόχο να στηρίξουμε τις γυναίκες επιχειρηματίες στα πρώτα τους βήματα.
Ως γονείς, μπορούμε να αλλάξουμε πράγματα στην επόμενη γενιά; Υπάρχουν στερεότυπα που νιώθετε ότι κατά λάθος περνάτε στα παιδιά σας;
Έχω τρεις γιους. Οι γιοί μου επειδή έχουν ζήσει με μια μητέρα, που εργάζεται και σε θέση ευθύνης παίρνουν βιωματικά ένα μήνυμα ισότητας. Ωστόσο σίγουρα, βλέπουν επίσης ότι η μαμά είναι πιο ανθεκτική, ευέλικτη και κάνει υπερβάσεις. Όταν μου ζητούν κάτι, και τους λέω «γιατί εγώ;», η απάντηση είναι «γιατί εσύ μπορείς». Και αυτό είναι το δυσκολότερο να ξεπεραστεί στην προσπάθεια για ίση κατανομή των υποχρεώσεων. Είναι οι δυνατότητές μας που μας οδηγούν να κάνουμε τον περισσότερο κόπο και να μας αναλογεί το μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα των υποχρεώσεων. Δηλαδή ενώ παλεύουμε να έχουμε μεγαλύτερο μερίδιο σε τομείς επαγγελματικούς, πολιτικούς, οικονομικούς δεν κάνουμε τίποτα για να… αφήσουμε τομείς. Λειτουργούμε μόνο προσθετικά, αποκτούμε και άλλες υποχρεώσεις και δεν αφήνουμε τις παλιές…Ή με πολύ κόπο αφήνουμε υποχρεώσεις… Οφείλεται και σε γυναικείες ιδιότητες, μάλλον ικανότητες που έχουμε αποκτήσει, όπως να κάνουμε πολλά πράγματα μαζί. Οι άντρες κάνουν ένα τη φορά, εμείς κάνουμε 10 τη φορά.
Αυτές οι ειδικές ικανότητες που έχουν αναπτύξει οι γυναίκες αλλάζουν και τον τρόπο που διοικούν όταν βρίσκονται σε διοικητικές θέσεις;
Πιστεύω πως ναι, τελικά όταν βλέπουμε γυναίκες σε θέσεις διοικητικές είναι πολύ πιο αποτελεσματικές γιατί είναι πιο ευέλικτες και έχουν μάθει να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Επίσης έχουν μεγάλη ενσυναίσθηση και συναισθηματική νοημοσύνη κάτι που οι άντρες που βρίσκονται σε διοικητικές θέσεις δεν το έχουν πάρα πολύ. Οι γυναίκες μπορούν να αντιλαμβάνονται καλύτερα τους άλλους, ανθρώπους, τους ρόλους και τις συμπεριφορές και να αξιοποιήσουν καλύτερα τους άλλους.
Είστε υπέρ της ποσόστωσης στην πολιτική;
Ναι βοηθάει. Είναι πολύ μικρή η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και έχουμε παραδείγματα που αποδεικνύουν, ότι αυτό έρχεται από κάτω, οι ψηφοφόροι εμπιστεύονται και θεωρούν ότι κύρος έχουν οι άντρες. Όμως οι γυναίκες έχουν αξιόλογο έργο και πρέπει να προβληθεί, ώστε να κερδηθούν οι εντυπώσεις στους ψηφοφόρους που είναι προκατειλημμένοι αρνητικά.
Πιστεύετε ότι «βαραίνει» συνολικά τις γυναίκες, μια προκατάληψη ότι δεν έχουν ανέβει με την αξία τους αλλά με τη γυναικεία τους ιδιότητα, επειδή δηλαδή τις επέλεξε κάποιος ισχυρός άνδρας σε προσωπικό επίπεδο και όχι σε επαγγελματικό;
Ναι αυτό συμβαίνει πάρα πολύ και κάποιες φορές μπορεί να ισχύει. Και είναι και ένα σημείο που πιέζει πολύ τις γυναίκες και πάει πίσω μια προσπάθεια των πολλών που προσπαθούν με την αξία τους να ανέλθουν και έχουν να αντιμετωπίσουν και αυτό το στερεότυπο. Γίνεται όμως και το ανάποδο κάποιοι άντρες να ανέρχονται μέσω κάποιων γυναικών, απλά είναι λιγότερες οι γυναίκες σε θέσεις εξουσίας και δεν το ακούμε συχνά… Στη δική μας εταιρεία, δεν υπάρχουν τέτοια, γιατί αν και εισηγμένη και με 420 άτομα προσωπικό, είμαστε μια οικογενειακή επιχείρηση, με αρχές και με μια νοοτροπία συγκεκριμένη.
Για την εισηγμένη ποιες είναι οι προκλήσεις φέτος; Θα είναι καλύτερη χρονιά από πέρυσι;
Το 2019 θα εμφανίσουμε μείωση μεγεθών καθώς πραγματοποιήσαμε κάποιες σημαντικές επενδύσεις στα ορυχεία με συνέπεια τη μείωση της παραγωγής. Το 2020 προβλέπουμε να έρθουμε στα επίπεδα του 2018 αλλά πλέον αγωνιούμε για τον κωρονοϊό. Ο Φεβρουάριος ήταν λίγο πτωτικός, όμως ο κρίσιμος μήνας είναι ο Μάρτιος, θέλουμε να δούμε, αν θα ανοίξει και πάλι η δραστηριότητα στην κινεζικη αγορά. Το Μάρτιο ήταν προγραμματισμένη στο Xiamen της Κίνας η διεθνής έκθεση μαρμάρου που είναι το μεγάλο γεγονός που ξεκινάει την χρονιά, στην οποία κλείνουμε τις συμφωνίες της χρονιάς. Επίσης είναι πολύ δύσκολο να έρθει ένας πελάτης από την Κίνα προς την Ελλάδα για να επιλέξει και να αγοράσει προϊόντα. Το 60% των ελληνικών μαρμάρων πάνε στην Κίνα, και αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση με τον ιό, θα επηρεαστεί συνολικά ο κλάδος, ενώ μας προβληματίζει και ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ντόμινο τιμών… Είμαστε στη φάση της αγωνίας κι ελπίζουμε να επηρεαστεί μόνο ο Μάρτιος. Πάντα έλεγα ότι δεν πρέπει να εξαρτώμαστε από μια αγορά και ήδη έχω μειώσει τη συμμετοχή της Κίνας στις πωλήσεις μας από το 80% στο 50%. Είναι όμως δύσκολο να τη μειώσουμε περαιτέρω, πού αλλού όμως να βρεις τόσο μεγάλες ποσότητες…
Η Ικτίνος αναζητά αγοραστή για το τουριστικό έργο που σχεδιάζει, μέσω της θυγατρικής της Ικτίνος Τεχνική και Τουριστική, σε έκταση 2690 στρεμμάτων στη Σητεία της Κρήτης, για να πραγματοποιηθεί μια επένδυση ύψους 300 εκατ. Έχετε νέα;
Κάθε μέρα συζητάμε αρκετές προτάσεις, αλλά δεν έχουμε καταλήξει ακόμη. Τώρα σκεφτόμαστε μια άλλη εκδοχή, και ετοιμάζουμε μια οικονομοτεχνική μελέτη για να δούμε, αν μόνοι μας μπορούμε να αντλήσουμε κάποια κεφάλαια από την αγορά για αυτό το project. Προτεραιότητά μας είναι να το πουλήσουμε και δευτερευόντως να το χρηματοδοτήσουμε από την αγορά από ομόλογο ή ακόμη και ακόμη και από την είσοδό μας στην Παράλληλη Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών, αν η μελέτη που κάνουμε και οι συνθήκες βέβαια το επέτρεπαν. Προς το παρόν κάνουμε τη μελέτη και ανάλογα με το τί θα μας υποδείξει μπορεί να το αναπτύξουμε και εμείς.