Μια πρόσφατη ανάρτηση μου σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης άνοιξε τα μάτια μου ως προς την εμπειρία των μονογονέων αυτή την δύσκολη για όλους περίοδο. Όταν έγραφα στην ανάρτηση μου ότι θα χαιρόμουν να μιλήσω σε όποια θέλει για το τι αντιμετωπίζουν οι μονογονείς, δεν περίμενα τα όσα θα απαντούσαν – δημόσια ή ιδιωτικά – γυναίκες. Η ανταπόκριση ήταν συγκινητική αλλά ακόμα περισσότερο ήταν οι μαρτυρίες.
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι οι μονογονείς είναι σε μια πρωτοφανή κρίση. Η αγωνία των περισσοτέρων είναι η πιθανότητα να αρρωστήσουν και να μην μπορούν να φροντίσουν τα παιδιά τους. Κάθε γονέας έχει την ίδια ανασφάλεια, απλώς ένας μονογονέας δεν έχει την ασφάλεια ότι κάποιος άλλος θα είναι εκεί για το παιδί. ‘Ολες μίλησαν για σχέδια τα οποία κάνουν σε περίπτωση ασθένειας αλλά με δεδομένο ότι πλέον η λύση των δικών τους γονέων δεν είναι ασφαλής, ζητάνε την βοήθεια άλλων συγγενών και φίλων. Μια γυναίκα είπε ότι το παιδί της έκλαψε όχι όταν του είπε ότι είχε κορονοϊό άλλα ότι θα πρέπει να πάει να μείνει αλλού για να μην κολλήσει το ίδιο. Τα είχε απλά χαμένα κι η ίδια ένιωθε «μια τεράστια αποτυχία ως γονέας». Ποια δεν έχει νιώσει έτσι αυτή τη περίοδο;
Το θέμα της εργασίας αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα για τους μονογονείς αυτή τη περίοδο ασχέτως επαγγελματικού ή οικονομικού background. Είτε έχει την τύχη ένας μονογονέας να προστατεύεται από τις συνθήκες εργασίας του και να είναι σε τηλεργασία ώστε να βοηθάει το παιδί του στην τηλεκπαίδευση είτε πάει στο χώρο εργασίας του με κίνδυνο να κολλήσει τον ιό, η αγωνία είναι μεγάλη. Προφανώς κάποια η οποία λείπει για καιρό από την εργασία της ανησυχεί για το τι θα βρει επιστρέφοντας αλλά επίσης όπως είπε χαρακτηριστικά μια μονογονέας «ότι θέση σκεφτόμουν να κυνηγήσω πλέον δεν είναι ρεαλιστικό να την συζητώ καν». Το τέλος της φιλοδοξίας;
Σίγουρα μέχρι να τελειώσει η τηλεκπαίδευση των παιδιών καθώς είναι οι γυναίκες που φροντίζουν και για αυτήν. Ουσιαστικά ο κορονοϊός έδρασε σαν μια μηχανή του χρόνου στο θέμα της ισότητας ή πιο σωστά ανισότητας στα ελληνικά σπίτια. Κάποιος ή σχεδόν πάντα κάποια (για να είμαστε ειλικρινείς) έπρεπε να μείνει πίσω και να γίνει εκπαιδευτικός στις μικρές ηλικίες. Μπορεί ένας μονογονέας να ανταπεξέλθει σε αυτή την δυσκολότατη συνθήκη; Οι απαντήσεις που έλαβα είχαν όλες τον παράγοντα χρόνο. Δεν υπάρχει αρκετός πλέον για μια γυναίκα να δουλέψει, εκπαιδεύσει, φροντίσει παιδί και σπίτι μόνη της πλέον σε ένα 24ώρο. Η απόγνωση αυτή είναι πρωτόγνωρη. Σίγουρα την εισπράττουν και τα παιδιά που συχνά νιώθουν ότι τίποτα – εντός και εκτός σπιτιού – δεν είναι υπό έλεγχο πια. Και τα ζητήματα αυτά αφορούν πολύ περισσότερο κόσμο από όσο νομίζει κανείς όχι μόνο στην Ελλάδα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι μονογονείς είναι 14%, σύμφωνα με στοιχεία του 2019 της ΕΕ και το ποσοστό τους αυξάνεται. To 2009 το ποσοστό αυτό ήταν 12%. Από αυτό προκύπτει ότι το ζήτημα της μονογονεϊκότητας οφείλει να συμπεριλαμβάνεται στις πολιτικές που σχεδιάζονται για το μέλλον.
Ωστόσο σήμερα από που μπορεί μια μονογονέας να βρει βοήθεια ώστε να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα θέματα; Σε διαφορετικά σημεία τα οποία όμως έχουν κοινή αφετηρία την αλλαγή των αντιλήψεων περί μονογονεϊκότητας. Πλέον η κοινωνία δεν κατακρίνει τους μονογονείς, αντιθέτως υπάρχει ένα κύμα συμπαράστασης και βοήθειας προς αυτές. Ο κοινωνικός, οικογενειακός και φιλικός περίγυρος δεν καταδικάζει όπως παλαιότερα αυτή την επιλογή αναγνωρίζοντας ότι είναι είτε αποτέλεσμα επιλογής ή συνθηκών είτε αδυναμία του έτερου γονέα. Η άποψη της νεότερης γενιάς είναι ότι το να μεγαλώνεις ένα παιδί μόνη σου είναι μια ένδειξη δύναμης και όχι αδυναμίας. Παραδείγματα ηγετών όπως ο Μπάρακ Ομπάμα που μεγάλωσαν σε μονογονεϊκή οικογένεια και μιλάνε ανοιχτά για αυτό αλλάζουν νοοτροπίες και στερεότυπα.
Επιπλέον καθώς τα διαζύγια πολλαπλασιάζονται οι μονογονείς είναι λιγότεροι από τους χωρισμένους γονείς αλλά και η παραδοσιακή οικογένεια δεν είναι παρούσα κατά αποκλειστικότητα ούτως ή άλλως. Αυτό διευκολύνει τη ζωή των παιδιών των μονογονεϊκών οικογενειών που δεν διαφέρουν στα μάτια των συνομήλικων τους από αυτούς με διαζευγμένους γονείς. Πολλές φορές οι διαζευγμένοι γονείς αν και δεν αναγνωρίζονται από την Πολιτεία ως μονογονείς (μόνο γονείς από χηρεία, υιοθεσία ή γέννηση παιδιού εκτός γάμου και συμφώνου συμβίωσης είναι μονογονείς επισήμως από το ελληνικό κράτος) νιώθουν και είναι μονογονείς λόγω των συνθηκών τους. Πλέον δεν υπάρχει στίγμα στο να μην ζει κανείς σε μια παραδοσιακή οικογένεια. Μαζί με αυτό υπάρχει στήριξη και ενσυναίσθηση μέσα κι έξω από τις μονογονεϊκές οικογένειες.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι μονογονείς έχουν πλέον οργανωθεί ώστε να υπάρχει ένα μεγάλο υποστηρικτικό δίκτυο για αυτές τις ξεχωριστές οικογένειες. Ένα hub για την καθεμία που την στηρίζει στα μικρά και στα μεγάλα της ζωής μιας μονογονεϊκής οικογένειας. Καθώς είναι πολλές οι δυνατότητες που δίνουν τα social media αλλά και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην επαγγελματική ζωή, οι μονογονείς μπορούν και παραμένουν σε στενή επαφή με άλλες στην ίδια θέση για πρακτικά tips, αλληλοϋποστήριξη αλλά και κατανόηση που είναι και πολύ συχνά το ζητούμενο. Πέρα από αυτές τις ομάδες υπάρχουν επίσης σύλλογοι οι οποίοι διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στο να αποτυπώνονται τα αιτήματα των μονογονέων από το κράτος.
Η Πολιτεία πάλι δεν αφήνει τους μονογονείς χωρίς υποστήριξη. Όπως μου είπε η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου «Νοιαζόμαστε και προτεραιοποιούμε τις μονογονεϊκές οικογένειες. Ως Πολιτεία μεριμνούμε για την στήριξη τους είτε άμεσα με υψηλότερους συντελεστές οικονομικής ενίσχυσης, είτε εμμέσως μέσω ενισχυμένης πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες. Έτσι όλα τα κοινωνικά επιδόματα προσμετρούν την μονογονεϊκότητα στον υπολογισμό της άμεσης κρατικής ενίσχυσης των οικογενειών και αντίστοιχα η μονογονεϊκότητα αποτελεί τεκμήριο προτεραιοποίησης των οικογενειών στην λήψη κρατικά χρηματοδοτούμενων κοινωνικών υπηρεσιών όπως οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης. Ο δρόμος ειναι δύσκολος και μακρύς αλλά συνεχίζουμε ακούγοντας, διορθώνοντας και ενισχύοντας τις οικογένειες με ένα γονέα».
Καταλήγω στο εξής: το μόνο σίγουρο είναι ότι ο κόσμος μας αλλάζει διαρκώς. Νέες συνθήκες επιβάλλουν νέους τόπους σκέψης και επίσης νέα δίκτυα για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της καθεμίας μας. Στο χέρι μας είναι αν κάτι βγει από αυτή την πανδημία, να είναι η πρόοδος της κοινωνίας μας συνολικά ως προς τις αντιλήψεις της και η μονογονεϊκότητα κατατάσσεται σε αυτές. Οφείλουμε να προστατεύσουμε, να επιδιώξουμε και να διεκδικήσουμε ότι αναλογεί στις μονογονεϊκές οικογένειες. Τίποτα λιγότερο.
Η Μαίη Ζαννή είναι Πρόεδρος και συνιδρύτρια της Women Act
Διαβάστε επίσης:
Ηγεσία στην εποχή του #metoo – Γράφει η Μαίη Ζαννή
Ζούμε σε μια χώρα όπου όλα είναι δυνατά; Της Μαίη Ζαννή
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση