«Πράξε αυτό που αισθάνεσαι σωστό στην καρδιά σου – γιατί ο κόσμος θα σε κρίνει έτσι κι αλλιώς. Θα είσαι καταραμένος, είτε το κάνεις είτε όχι».
Η Έλινορ Ρούζβελτ θεωρείται μία από τις πιο επιδραστικές Αμερικανίδες του 20ου αιώνα. Ήταν συγγραφέας, συντάκτρια, διπλωμάτης, Πρώτη Κυρία όχι μόνο των ΗΠΑ, αλλά ολόκληρου του κόσμου. Πίστευε πως η φωνή των γυναικών θα έπρεπε να ακούγεται παντού – πόσο μάλλον στον κόσμο της πολιτικής. Πάλεψε για την ανεξαρτησία και την ενδυνάμωσή τους, έκανε ό, τι περνούσε από το χέρι της για να τους προσφέρει μία καλύτερη ζωή.
Αυτή είναι η ιστορία της.
Η Έλινορ Ρούζβελτ γεννήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 1944 στη Νέα Υόρκη. Ήταν το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά του Έλιοτ Ρούζβελτ, αδελφού του Προέδρου Θίοντορ. Η μητέρα της, Άννα Χολ, γόνος μίας εξαιρετικά οικονομικά επιφανούς νεοϋορκέζικης οικογένειας, ήταν πεπεισμένη πως η πρωτότοκή της θα παντρευόταν κάποιο μέλος της υψηλής κοινωνίας που, κατά προτίμηση, θα επέλεγε εκείνη. Συχνά, μάλιστα, την κατέκρινε για την εσωστρέφεια και την εμφάνισή της, καθώς δεν ικανοποιούσε τα παραδοσιακά πρότυπα ομορφιάς.
Στα 10 της χρόνια, είχε μείνι ορφανή. Την ανατροφή της, λοιπόν, επιμελήθηκε η γιαγιά της.
Έλαβε την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Όταν έκλεισε τα 15 και πήγε στη Σχολή Άτγουντ στην Αγγλία, οι καθηγητές της δεν μπόρεσαν να μη θαυμάσουν την ευφυΐα της. Την ενθάρρυναν να ακονίσει το μυαλό της, αγνοώντας τα αρνητικά σχόλια που για χρόνια δεχόταν από την ίδια της τη μητέρα. Ενήλικη πια, επέστρεψε στη Νέα Υόρκη γεμάτη αυτοπεποίθηση, έτοιμη να κατακτήσει τον κόσμο.
Παρότι είχε αποφασίσει να «πάει με τα νερά» της γιαγιάς της, κάτι που σήμαινε την παραμονή της σε απίστευτα πληκτικές εκδηλώσεις για τις νεαρές της υψηλής κοινωνίας και χορούς, δεν άντεξε πολύ μακριά απ’ όσα πραγματικά τη γέμιζαν. Έτσι, έγινε εθελόντρια στον οργανισμό New York Junior League (NYJL). Σε αντίθεση με άλλους εύπορους που απλώς έκαναν τεράστιες χρηματικές δωρεές, εκείνη αφιέρωνε χρόνο και κόπο σ’ όσους είχαν ανάγκη. Ήθελε να συναντά καθέναν που βοηθούσε, ώστε να του προσφέρει όσο περισσότερα μπορούσε.
Στις 17 Μαρτίου 1905, η Έλινορ παντρεύτηκε τον πρώτο της ξάδελφο, Φράνκλιν Ντελάνο Ρούζβελτ. Στο ιερό τη συνόδευσε ο θείος της και πατέρας του. Και αυτή, για δέκα ολόκληρα χρόνια, δεν ενδιαφερόταν για τίποτα εκτός από την οικογένειά της. Γέννησε έξι παιδιά, ασχολούταν η ίδια με το νοικοκυριό και την ανατροφή τους, ενώ παράλληλα στήριζε την καριέρα του συζύγου της. Χρειάστηκε να παραμερίσει τον ακτιβισμό, προκειμένου να τα προλάβει όλα.
Ήταν τρισευτυχισμένη. Η χαρά της, όμως, δεν είχε διάρκεια. Το 1918 ήταν η χρονιά που ο κόσμος της κατέρρευσε, όταν αποκαλύφθηκε πως ο Φράνκλιν Ρούζβελτ είχε σχέση με τη γραμματέα του, Λούσι Μέρσερ. Όσο κι αν αυτό την πλήγωσε, ήταν σίγουρη πως δε θα μπορούσε με τίποτα να αντέξει το σκάνδαλο που θα προκαλούσε ένα διαζύγιο. Παρέμειναν παντρεμένοι, λοιπόν, όμως ο δεσμός τους άλλαξε για πάντα. Στήριζαν ο ένας τον άλλο, όμως ο έρωτας είχε σβήσει.
Η προδοσία του αγαπημένου της σε συνδυασμό με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, την έκαναν να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές της. Πήρε, έτσι, βαθιά ανάσα κι επέστρεψε στο ένα της πάθος: Τη βοήθεια των συνανθρώπων της. Απέκτησε το δικό της στενό κύκλο γνωριμιών, με τον οποίο βάλθηκε να κάνει τη διαφορά στη δομή της κοινωνίας. Μαζί με τα κοντινά της άτομα μίλησε για ζητήματα που, ως τότε, «κρύβονταν κάτω από το χαλί» – ανάμεσά τους η παιδική εργασία, η ανισότητα στο εκπαιδευτικό σύστημα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το καλοκαίρι του ’21, ο Φράνκλιν νόσησε με πολιομυελίτιδα. Επέζησε, αλλά έμεινε καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο για το υπόλοιπο της ζωής του. Θεωρούσε, μάλιστα, πως αυτό θα σήμαινε και το τέλος της πολιτικής του καριέρας. Η Έλινορ δεν του επέτρεψε να τα παρατήσει. Τον ενθάρρυνε με όλες της τις δυνάμεις, ώστε να συνεχίσει δυναμικά να εργάζεται και να εκτοξεύσει την επιρροή που ασκούσε στον κόσμο.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, η Ρούζβελτ όχι μόνο πίστευε ότι οι γυναίκες έπρεπε να έχουν δικαίωμα στην ψήφο, αλλά ήθελε να τις βοηθήσει να ασχοληθούν οι ίδιες με τα κοινά και τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Έπρεπε να γίνουν leaders κι όχι απλώς να επιλέγουν τους άνδρες που θα τις εκπροσωπούν.
Αυτό ακριβώς κι έκανε.
Το 1932, ο Φράνκλιν εξελέγη Πρόεδρος των ΗΠΑ. Η Έλινορ δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει της προκλήσεις που συνεπαγόταν ο τίτλος της Πρώτης Κυρίας. Δεν είχε καμία διάθεση να βρεθεί στο προσκήνιο, ούτε ήθελε να θυσιάσει τις ελευθερίες της για να στηρίξει το σύζυγό της. Δεν άργησε, όμως, να καταλάβει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το νέο αυτό ρόλο υπέρ της. Η Μεγάλη Κατάθλιψη, άλλωστε, έκανε τους Αμερικανούς να υποφέρουν κι ο Ρούζβελτ είχε έναν Γολγοθά να ανέβει. Χωρίς εκείνη, δε θα τα κατάφερνε.
Το επιβαρυμένο πρόγραμμα κι οι κινητικές δυσκολίες δεν του επέτρεπαν να ταξιδεύει όσο θα έπρεπε. Η Έλινορ, όμως, ήταν απόλυτα ικανή να καλύψει το κενό. Έγινε τα μάτια και τα αυτιά του στο Λευκό Οίκο, γύριζε ολόκληρη τη χώρα, συναντιόταν με άνδρες, γυναίκες και παιδιά που βρίσκονταν σε ανάγκη. Επισκεπτόταν εργοστάσια, ορυχεία κι αγροκτήματα, πρόσφερε απλόχερα τη χαρά και την ελπίδα για αλλαγή.
Η σχέση της με το Φράνκλιν συνέχιζε να περνά κρίση. Ήταν περισσότερο συνεργάτες, παρά ανδρόγυνο. Εκείνη, βρήκε παρηγοριά στο πρόσωπο της Λορένα Άλις Χίκοκ, η οποία την ενθάρρυνε να βάλει τις συνεντεύξεις Τύπου σε παύση και να ξεκινήσει το γράψιμο. Απέκτησε, έτσι, τη δική της εβδομαδιαία στήλη με τίτλο MyDay. Φημολογείται πως οι δύο γυναίκες ήταν σύντροφοι κι όχι στενές φίλες – αυτό, όμως, δεν έχει καμία σημασία. Σε κάθε περίπτωση, η Λορένα είναι ο άνθρωπος που «έσπρωξε» την Έλινορ Ρούζβελτ στο να γίνει ο θρύλος που γνωρίζουμε σήμερα.
Μέσα από τα άρθρα της, μοιραζόταν την καθημερινότητά της με τον κόσμο. Ενθάρρυνε, μάλιστα, τους αναγνώστες να της γράφουν. Λάμβανε εκατοντάδες χιλιάδες γράμματα κι απαντούσε προσωπικά σε όλα.
Ως Πρώτη Κυρία, πάλεψε για την ισότητα. Δεν έπαυε να υπενθυμίζει στον Πλανητάρχη πως οι γυναίκες ήταν πανίσχυρες κι άξιζαν μία θέση στην κυβέρνηση. Παράλληλα, μαχόταν για τα δικαιώματα της Αφροαμερικανικής Κοινότητας. Αποχώρησε ακόμη κι από τις Κόρες της Αμερικανικής Επανάστασης (DAR), επειδή δεν επέτρεψαν στην κορυφαία Μαύρη σοπράνο Μάριαν Άντερσον να δώσει συναυλία στο θέατρό τους, εξαιτίας του χρώματός της.
Μπορεί να μην κατάφερνε πάντα να φέρει την αλλαγή, αλλά έκανε ό, τι περνούσε από το χέρι της για ν’ ακουστεί η φωνή της.
Η αφοσίωσή της στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρέμεινε αμείωτη ακόμη και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πριν ακόμη οι ΗΠΑ εμπλακούν, η ίδια είχε πάρει θέση ενάντια στο φασισμό και μίλησε στους Αμερικανούς για όσα βίωναν οι Εβραίοι της Ευρώπης. Ταξίδεψε, έπειτα, για να εμψυχώσει τους στρατιώτες.
Ο Φράνκλιν Ρούζβελτ βρήκε αιφνίδιο θάνατο στις 12 Απριλίου 1945. Η Έλινορ ανακοίνωσε την απόσυρσή της από τη δημοσιότητα, εφόσον δεν ήταν πλέον η Πρώτη Κυρία, κάτι που κράτησε ελάχιστους μόλις μήνες. Ο Πρόεδρος Τρούμαν την όρισε αντιπρόσωπο στο νεοσύστατο Γενικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών.
Η ίδια, ποτέ δεν ένιωσε πως είχε τα προσόντα για μία τέτοια θέση. Οι πολίτες, όμως, διαφωνούσε. Πολλοί την είχαν ήδη περιγράψει ως «Πρώτη Κυρία του Κόσμου». Ήταν έξυπνη, έμπειρη και γεμάτη όρεξη να κάνει τη διαφορά. Υπό την ηγεσία της, δημιουργήθηκε η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ένα έγγραφο για τον ιδανικό μεταπολεμικό κόσμο. Όταν αυτό υπεγράφη, στις 10 Δεκεμβρίου 1945, η Έλινορ Ρούζβελτ το περιέγραψε ως το σημαντικότερο επίτευγμα της ζωής της.
Έφυγε από τη ζωή στις 7 Νοεμβρίου 1962, στη Νέα Υόρκη. Μέχρι την τελευταία στιγμή, έγραφε στην εβδομαδιαία στήλη της και ταξίδευε, μιλώντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σήμερα, θεωρείται ένας από τους πιο επιδραστικούς ανθρώπους του περασμένου αιώνα – και ήταν, στ’ αλήθεια, εξαιρετική.
Διαβάστε επίσης:
Michelle Obama: Μία πρώην Πρώτη Κυρία αποφασισμένη να ανατρέψει τα πάντα
Τζιλ Μπάιντεν: Η νέα Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ
Alexandria Ocasio-Cortez: Η σταρ της πολιτικής σκηνής των ΗΠΑ
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση