NEED TO KNOW

Πώς θα οφελήσει ο σχεδιασμός μίας φεμινιστικής πόλης

μητέρες
Photo by Sai De Silva on Unsplash

Η Leslie Kern είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια γεωγραφίας και περιβάλλοντος και διευθύντρια μελετών γυναικών και φύλων στο πανεπιστήμιο Mount Allison στο Sackville του New Brunswick (Καναδάς).

Οι ιδέες της έχουν αποκτήσει νέο νόημα σε έναν κόσμο, στον οποίο οι διαδηλώσεις πανδημίας και φυλετικής δικαιοσύνης, αύξησαν τις συζητήσεις σχετικά με τη φροντίδα των παιδιών, τον  δημόσιο χώρο  και την ριζική επανεξέταση των πολιτικών δικαιοσύνης.

Στο βιβλίο της «Φεμινιστική πόλη», υπάρχει το απόσπασμα «Διεκδίκηση χώρου σε έναν ανθρωπογενές κόσμο», στο οποίο αναλύει, για ποιο λόγο είναι ανεπιτυχές να στηρίζονται οι δομές μιας πόλης στο μοντέλο ενός λευκού, ετεροφυλόφιλου άντρα, μεσαίας κοινωνικής τάξης και όποια παραλλαγή να βασίζεται πάνω σε αυτό.

Περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η ίδια όταν ξεκίνησε το μεταπτυχιακό της έχοντας ένα παιδί κάτω του ενός έτους, χωρίς να μπορεί να ανταπεξέλθει οικονομικά να το στείλει σε παιδικό σταθμό. Τότε γνώρισε μία ακόμα γυναίκα στην ίδια κατάσταση με εκείνη και ανέλαβαν μαζί τη φροντίδα των παιδιών: «Ευτυχώς, γνώρισα την Anneke. Είχαμε μαθήματα μαζί και ανακαλύψαμε ότι ήμασταν και οι δύο οι κύριες φροντίστριες για πολύ μικρά παιδιά. Άρχισα να φέρνω τη Maddy στο σπίτι της Anneke, δύο μέρες την εβδομάδα και με τη σειρά μας βλέποντας τα παιδιά, ενώ μία από εμάς έφευγε για λίγες ώρες για να μελετήσει. Ο ελάχιστος επιπλέον χρόνος που μου έμενε, αυτό που μου άρεσε να ονομάζω το «μικρότερο baby sitting» του Τορόντο, έκανε μια τεράστια διαφορά. Εκείνη την εποχή, νόμιζα ότι ήμασταν τυχερές. Δεν συνειδητοποίησα ότι ήμασταν μέρος μιας μακράς παράδοσης μητέρων και άλλων φροντιστών, που ακολουθούσαν έξυπνες λύσεις για να κάνουν αυτή τη δουλειά στην πόλη».

Ωστόσο, όπως υποστηρίζει, ακόμα και δεκαετίες αργότερα, μετά από ασήμαντες κριτικές για το πώς οι πόλεις και τα προάστια αποτυγχάνουν, μητέρες και άλλοι φροντιστές, παραμένουν τα ίδια προβλήματα. Κάτω από τον νεοφιλελευθερισμό, οι περισσότερες από τις «λύσεις» που δημιουργήθηκαν για αυτά τα προβλήματα, βασίζονταν στην αγορά, πράγμα που σημαίνει ότι απαιτούν τη δυνατότητα να πληρώσουν για επιπλέον υπηρεσίες, ευκολίες και χαμηλή αμειβόμενη εργασία κάποιου άλλου. Πολύ λίγες αλλαγές , ειδικά στις πόλεις της Βόρειας Αμερικής, έχουν ξαναπροσδιορίσει και επεξεργαστεί εκ νέου το δομημένο περιβάλλον και άλλες πτυχές της αστικής υποδομής, με τρόπους που η φροντίδα λειτουργεί σοβαρά.

Αναφέρει ότι στην Ευρώπη, η προσέγγιση της «ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου» στον πολεοδομικό σχεδιασμό και στις δημοσιονομικές αποφάσεις, έχει μεγαλύτερη ιστορία. Ουσιαστικά, αυτά τα πλαίσια σημαίνουν ότι κάθε απόφαση σχεδιασμού, πολιτικής και προϋπολογισμού, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη με στόχο την ισότητα των φύλων ως σημείο εκκίνησης.

Οι πολεοδόμοι και οι αρχιτέκτονες, δεν μπορούν να θεωρήσουν τον λευκό, ικανό άνδρα, ως το προεπιλεγμένο θέμα και να φανταστούν όλους τους άλλους ως παραλλαγή του κανόνα. Αντ ‘αυτού, τα περιθώρια πρέπει να μεταφερθούν στο επίκεντρο.

Photo by Humphrey Muleba on Unsplash

Η πόλη της Βιέννης έχει υιοθετήσει μια προσέγγιση ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε διάφορους τομείς, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη.  Η Βιέννη προσπάθησε να αντιμετωπίσει αυτήν την πρόκληση με επανασχεδιασμό περιοχών για τη διευκόλυνση της κινητικότητας και της προσβασιμότητας των πεζών, καθώς και της βελτίωσης των δημόσιων μεταφορών. Η πόλη δημιούργησε επίσης οικιστικές εξελίξεις αυτού του είδους, που φαντάστηκαν οι φεμινιστές σχεδιαστές, όπως επιτόπου παιδική φροντίδα, υπηρεσίες υγείας και πρόσβαση στη διέλευση.

Η άποψη της είναι ότι η λήψη μιας προοπτικής, με επίκεντρο το φύλο στον προγραμματισμό, δεν πρέπει να περιορίζεται στις πλούσιες παγκόσμιες βόρειες πόλεις. Οι γυναίκες σε άτυπους οικισμούς σε παγκόσμιες μεγάλες πόλεις του Νότου, εργάζονται επίσης για να ανακτήσουν τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Αντιμέτωπες με κρίσιμες προκλήσεις όπως η φτώχεια, η έλλειψη ασφαλούς θητείας, η κακή υγιεινή και λίγες υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, οι γυναίκες ενώθηκαν συχνά για να σχηματίσουν συλλογικές ομάδες που τους βοηθούν να βελτιώσουν ευκαιρίες για καλύτερα οικονομικά και να υποστηρίξουν την ασφάλεια της στέγασης και της θητείας.

Η «ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου», μπαίνει αργά σε περισσότερες πόλεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πόλεις οργώνουν πρώτα μεγάλους δρόμους που οδηγούν στην κεντρική πόλη, αφήνοντας οικιστικούς δρόμους, πεζοδρόμια και σχολικές ζώνες στο τέλος. Αντίθετα, πόλεις όπως η Στοκχόλμη, έχουν υιοθετήσει μια «στρατηγική ισότητας των φύλων», που δίνει προτεραιότητα σε πεζοδρόμια, μονοπάτια ποδηλάτων, λωρίδες λεωφορείων και παιδικές χαρές, σε αναγνώριση του γεγονότος ότι οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να περπατήσουν, πάρουν το ποδήλατο ή να χρησιμοποιήσουν μαζικά μέσα μεταφοράς. Ο αντιδήμαρχος της Στοκχόλμης για τις μεταφορές, Daniel Helldén, περιέγραψε το σχέδιο στα καναδικά μέσα ενημέρωσης, υποστηρίζοντας ότι αντί να αναλώνεται με τρόπους που ενισχύουν τη συμπεριφορά που επικεντρώνεται στο αυτοκίνητο, η μέθοδος της Στοκχόλμης ενθαρρύνει όλους να χρησιμοποιούν εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς.

Ακόμα όμως και η «ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου» έχει τους περιορισμούς της. Δεν είναι πάντα πρακτική και βοηθητική. Για παράδειγμα, στη Σεούλ, οι προσπάθειες να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις των εργαζόμενων γυναικών – με κάθε τρόπο, από «πεζοδρόμια φιλικά προς τακούνια» έως «ροζ» σημεία στάθμευσης που προορίζονται για γυναίκες, δεν έχουν επεξεργαστεί από τις κρατικές προσπάθειες, για την εξισορρόπηση των ανισοτήτων στην οικιακή και παιδική μέριμνα. Η λήψη του φύλου ως κύρια κατηγορία για την ισότητα μπορεί επίσης να είναι περιοριστική. Ενώ ο τυπικός πολίτης της πόλης, συχνά φαντάζεται ως λευκός, με ωραίο σώμα, να ανήκει στη μεσαία τάξη και είναι ετεροφυλόφιλος άντρας,  η φανταστική γυναίκα πολίτης του σχεδιασμού των φύλων, φαντάζει ως μία παντρεμένη, ικανή εργαζόμενη μητέρα. Αυτή η γυναίκα είναι όλο και πιο πιθανό να εκπροσωπεί μια μειονότητα στις περισσότερες σύγχρονες πόλεις, υποδηλώνοντας ότι υπάρχουν μεγάλες ομάδες γυναικών, των οποίων οι ανάγκες μπορεί να εκπληρωθούν από την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου.

Ένα ακόμα παράδειγμα που θέτει, είναι ότι στο αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης, υπάρχει ξεχωριστός χώρος στάθμευσης το τμήμα «Ladies Parking» για τις γυναίκες, όμως οι θέσεις είναι αρκετά πιο ευρύχωρες, πράγμα που υπονοεί, ότι δεν είναι ικανές να κάνουν τους απαραίτητους ελιγμούς με ασφάλεια.

Η άποψη της είναι ότι όσο βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό στο κράτος για ριζικό μετασχηματισμό, είναι χάσιμο χρόνου και ίσως ακόμη και επικίνδυνο για τους μαύρους και τους αυτόχθονες και τους έγχρωμους ανθρώπους, που έχουν κριθεί αναλώσιμοι ή τοποθετημένοι ως «προβλήματα» που πρέπει να λυθούν ή να διατεθούν στην «προοδευτική» πόλη. Η ίδια προτρέπει τις πόλεις να θεσπίσουν πολιτικές και να δημιουργήσουν χώρους που καθιστούν τη φροντίδα και την κοινωνική αναπαραγωγή πιο συλλογική, λιγότερο εξαντλητική και πιο δίκαιη.

Γι’ αυτό και προτείνει τους πολεοδόμους και αρχιτέκτονες, να λάβουν υπόψη ένα άλλο είδους μοντέλο για τον σχεδιασμό των πόλεων και όχι το αυτό του λευκού, ικανού ετεροφυλόφιλου άντρα. Προτρέπει να τεθούν στο επίκεντρο τα περιθώρια. Όλοι όσοι αγωνίζονται καθημερινά για να μετακινηθούν με τα μέσα, να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες, την ιατρική περίθαλψη και όλες τις κοινωνικές δομές: «Προσβάσιμη μεταφορά, οργωμένα πεζοδρόμια, προσιτή στέγαση, ασφαλή και καθαρά δημόσια λουτρά, πρόσβαση σε έναν κοινοτικό κήπο, έναν βιώσιμο ελάχιστο μισθό και κοινόχρηστοι χώροι για πράγματα, όπως η προετοιμασία γευμάτων, θα ανακουφίζει τα βάρη πολλών ειδών νοικοκυριών, για να μην αναφέρουμε ότι συμβάλλουν σε άλλους σημαντικούς στόχους όπως η περιβαλλοντική βιωσιμότητα».

Περιγράφει ότι μια φεμινιστική πόλη, πρέπει να είναι εκεί όπου διαλύονται τα εμπόδια, φυσικά και κοινωνικά, όπου όλα τα σώματα είναι ευπρόσδεκτα και φιλοξενούνται. «Μια φεμινιστική πόλη, πρέπει να είναι επικεντρωμένη στη φροντίδα, όχι επειδή οι γυναίκες πρέπει να παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για αυτή, αλλά επειδή η πόλη έχει τη δυνατότητα να διαδώσει την εργασία φροντίδας πιο ομοιόμορφα. Μια φεμινιστική πόλη πρέπει να κοιτάξει τα δημιουργικά εργαλεία, που οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν πάντα για να υποστηρίξουν η μια την άλλη και να βρουν τρόπους να ενσωματώσουν αυτήν την υποστήριξη στον ίδιο τον ιστό του αστικού κόσμου».

 

Διαβάστε επίσης:

To «φεμινιστικό πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης» που προτείνει η Χαβάη είναι γεμάτο διακρίσεις

«Η κόρη μου δεν είναι ιδιοκτησία μου»: Ένας φεμινιστής μπαμπάς εξομολογείται

ArtActivistBarbie: Η φεμινίστρια που φέρνει την ισότητα των φύλων στην Τέχνη

Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση