Γεννήθηκε στην Οκλαχόμα, μεγάλωσε σε καταυλισμό Ινδιάνων, αναζήτησε την τύχη της στη Νέα Υόρκη και έγινε μία από τις κορυφαίες Αμερικανίδες μπαλαρίνες του 20ου αιώνα. Η Μαρία Τόλτσιφ κατέρριψε τα στερεότυπα, κέρδισε το σεβασμό όλων και υπήρξε μούσα του παγκοσμίου φήμης χορογράφου – και πρώτου της συζύγου – Τζορτζ Μπαλανσίν.
Ήταν πράγματι εξαιρετική. Μάγευε το κοινό με τις κινήσεις, την ταχύτητα και την ενέργειά της. Ανέβαινε στη σκηνή κι έμοιαζε έτοιμη να πάρει φωτιά. Αυτό ήταν το στοιχείο της, άλλωστε, αλλά και ο ρόλος που την καθιέρωσε στο χώρο, το 1949, για την παράσταση Firebird – μία από τις πολλές που ο Μπαλασνίν έστησε αποκλειστικά για εκείνη. «Για το ρωσικό μπαλέτο, ήταν η Ουλάνοβα. Για το βρετανικό, ήταν η Φοντέιν. Για το αμερικανικό μπαλέτο, ήταν η Τόλτσιφ. Ήταν η μεγαλύτερη των μεγαλύτερων», έχει δηλώσει για εκείνη ο χορογράφος Ζακ ντ’ Αμπουάζ, ο οποίος την είδε για πρώτη φορά στα 15 του.
Έφυγε από την Οκλαχόμα σε μικρή ηλικία, όμως ποτέ δεν ξέχασε την καταγωγή της. Σε μία εποχή που πολλές Αμερικανίδες άλλαζαν το όνομά τους και του έδιναν ρωσική κατάληξη, εκείνη ήταν περήφανη για την ινδιάνικη κληρονομιά της. Αντί, λοιπόν, να ακούσει τις συμβουλές των γύρω της και να γίνει η Μαρία Τόλτσιεβα, διατήρησε την ταυτότητά της αναλλοίωτη.
Γεννήθηκε με το όνομα Ελίζαμπεθ Μαρί Τολ Τσιφ στις 24 Ιανουαρίου 1925. Ο πατέρας της, Αλεξάντερ Τζόζεφ Τολ Τσιφ, ήταν πρότυπο των παιδιών του και οι γυναίκες τον έβρισκαν ιδιαίτερα ελκυστικό. Η μητέρα της, Ρουθ, τον γνώρισε μία μέρα που επισκέφθηκε την αδελφή της, η οποία εργαζόταν ως οικονόμος της μητέρας του. Η οικογένεια διέθετε πολλά οικόπεδα και ακίνητα στο Φέρφαξ, ενώ ήταν οικονομικά επιφανής.
Η Μαρία ξεκίνησε μαθήματα μπαλέτου ένα καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια των διακοπών. Όταν όλοι είδαν πως είχε «κάτι», πως ο χορός ήταν για εκείνη – ή, καλύτερα, εκείνη ήταν φτιαγμένη για να χορεύει – μετακόμισαν στο Λος Άντζελες. Ξεκίνησε μαθήματα στη σχολή του Έρνεστ Μπλέτσερ, στα 12 της έγινε δεκτή στο ινστιτούτο της Μπρονισλάβα Νιζίνσκα κι έμαθε να έχει αυτοπεποίθηση. Διδάχθηκε την τεχνική που χρειαζόταν και πίστεψε στον εαυτό της τόσο, που δε δεχόταν το «όχι» για απάντηση. Το 1942, έγινε μέλος του Ballet Russe de Monte Carlo, ενός θιάσου που έκανε παγκόσμιες περιοδείες, και η καριέρα ξεκίνησε.
Στο θίασο εκείνο ήταν που γνώρισε το χορογράφο Τζορτζ Μπαλασνίν, ο οποίος την πρόσεξε από το πρώτο λεπτό. Κι η Μαρία, όμως, εντυπωσιάστηκε, τον θαύμαζε για την ευφυΐα και το ταλέντο του. Δεν περίμενε ποτέ, βέβαια, πως θα της ζητούσε να τον παντρευτεί. Το σκέφτηκε καλά, είπε το μεγάλο «ναι» και, τελικά, τον Αύγουστο του 1946, πραγματοποιήθηκε ο γάμος.
Δεν είχαν μία συνηθισμένη σχέση. Όπως έγραψε στην αυτοβιογραφία της:
«Το πάθος και ο ρομαντισμός δεν έπαιξαν μεγάλο ρόλο στον έγγαμο βίο. Κρατούσαμε τα συναισθήματά μας για την αίθουσα χορού». Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι «ο Τζορτζ ήταν ένας τρυφερός, ζεστός σύζυγος γεμάτος αγάπη».
Παρέμεινε στο Ballet Russe de Monte Carlo μέχρι να λήξει το συμβόλαιό της κι έπειτα έφυγε μαζί του στο Παρίσι. Εκεί, ο Μπαλανσίν ανέλαβε τις παραγωγές της Όπερας και λάτρευε την πόλη του φωτός. Οι κόντρες και η διαπλοκή που παρατήρησε εκεί, τον αποθάρρυναν και, τελικά, επέστρεψε στη Νέα Υόρκη όπου αφιερώθηκε στο City Ballet. Η Μαρία δεν άργησε να γίνει η σταρ του, ενώ έλαμψε στη Λίμνη των Κύκνων, τον Καρυοθραύστη και τον Ορφέα – ως Ευρυδίκη – ενώ πρωταγωνίστησε στα Sylvia Pas de Deux, Allefto Brillante, Pas de Dix και τη Σκωτσέζικη Συμφωνία.
Το 1950, τα «σύννεφα» στη σχέση του ζευγαριού πύκνωσαν και ήρθε η καταιγίδα. Πήραν διαζύγιο, αλλά συνέχισαν να συνεργάζονται στο City Ballet μέχρι το 1965. Η Τόλτσιφ, βέβαια, συμμετείχε και σε άλλες παραγωγές – υποδύθηκε ακόμη και την Άννα Πάβλοβα στο μιούζικαλ Million Dollar Mermaid του 1952.
Τη σεζόν 1954-1955 βρέθηκε ξανά στο Ballet Russe de Monte Carlo, όπου λάμβανε 2 χιλιάδες δολάρια την εβδομάδα, ενώ από το 1962 έως το 1964 ήταν στο American Ballet Theatre. Πήρε ρόλους όπως της μελαγχολικής Καρολίν στο Jardin aux Lilas, η οποία ετοιμαζόταν να κάνει έναν γάμο από συμφέρον, αλλά και τη νευρωτική Μπριζίτ του Miss Julie. Στο City Ballet συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων, με τους Αντρέ Εγκλέβσκι, Έρικ Μπραν και Νικολά Μαγκαλάν. Εμφανίστηκε στην τηλεόραση με τον Νουρέγιεφ, έδωσε παραστάσεις στην Όπερα του Αμβούργου, στο Σαν Φανσίσκο και στη Δανία.
Ένας από τους τελευταίους της ρόλους ήταν η Σταχτοπούτα, το 1966. Αποσύρθηκε λίγο αργότερα.
Ίδρυσε τη σχολή χορού της αμερικανικής Λυρικής Σκηνής, έγινε καλλιτεχνική διευθύντρια της Όπερας του Σικάγο ως το 1987. Βρέθηκε στο National Women’s Hall of Fame και φραβεύθηκε από το Kennedy Center.
Η Μαρία Τόλτσιφ έφυγε από τη ζωή στα 88 της χρόνια, στις 12 Απριλίου 2013. Είχε γράψει ιστορία ως μία από τις πέντε ινδιάνες μπαλαρίνες των ΗΠΑ, υπήρξε μούσα του Μπαλανσίν και άφησε το στίγμα της στο χώρο που τόσο αγάπησε.
Διαβάστε επίσης:
Anna Pavlova: Η ιστορία της κορυφαίας Ρωσίδας μπαλαρίνας
Sylvie Guillem: «Πάτησα το πόδι μου στη σκηνή. Η αυλαία σηκώθηκε. Ε, αυτό ήταν»
Άντι Σούσα: Ο χορευτής μπαλέτου που δίνει τέλος στην τοξική αρρενωπότητα με μία ταινία μικρού μήκους
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση