To 2014, πετούσε στα ουράνια. Χάρη στην εταιρεία Theranos που είχε ιδρύσει, θεωρούταν ο θηλυκός Steve Jobs. Και, πράγματι, ήταν για λίγο. Η Elizabeth Holmes, η νεότερη αυτοδημιούργητη δισεκατομμυριούχος του κόσμου, με την πιο επιτυχημένη startup του Silicon Valley, είχε πραγματοποιήσει κάθε της όνειρο. Η ζωή της έμοιαζε με παραμύθι.
Μέχρι που όλα κατέρρευσαν.
Η Theranos ασχολούταν με την ανάλυση αιματολογικών εξετάσεων κι είχε φτάσει να αξίζει 9 δισεκατομμύρια. Γρήγορα, όμως, βγήκαν στην επιφάνεια ανακρίβειες στα αποτελέσματα που έδινε στους πελάτες της – ανακρίβειες και λάθη που η Holmes γνώριζε και κάλυπτε καλά. Δεν άργησε να κατηγορηθεί για απάτη, τα γραφεία της επιχείρησης έκλεισαν, το ίδιο και τα διαγνωστικά κέντρα.
Αν κριθεί ένοχη, φλερτάρει με ποινή φυλάκισης 20 ετών. Η δίκη της είχε προγραμματιστεί για τον Αύγουστο που πέρασε, όμως λόγω της πανδημίας αναβλήθηκε έως το Μάρτιο του 2021. Βέβαια, αναμένεται να καθυστερήσει ακόμη περισσότερο. Τώρα, η ιστορία της γίνεται γνωστή σε όλους χάρη στο ντοκιμαντέρ της ABC The Inventor: Out for Blood in Silicon Valley που την παρουσιάζει ως κοινωνιοπαθή. Έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή αθώων ανθρώπων και ξεγέλασε ασθενείς κι επενδυτές.
Πώς από παιδί θαύμα και φιλόδοξη φοιτήτρια του Stanford, έγινε ο έκπτωτος άγγελος του Silicon Valley;
Η Elizabeth Holmes γεννήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου το 1984 στην Washington. Έκανε την πρώτη της απόπειρα να εφεύρει ένα μηχάνημα στα 7 της χρόνια, γεμίζοντας ένα ολόκληρο τετράδιο με σημειώσεις και λεπτομερή σχέδια. Στα 9 της, δήλωσε σε όλη της την οικογένεια πως όταν μεγάλωνε, θα γινόταν εκατομμυριούχος. Και το δήλωσε με απόλυτη σοβαρότητα, όπως εκείνοι έχουν αναφέρει.
Η ανταγωνιστική της φύση εκδηλώθηκε από νωρίς – όταν ακόμη έπαιζε Monopoly με το μικρό της αδελφό. Δε δεχόταν να αποχωρήσει κανείς από τραπέζι πριν το τέλος του παιχνιδιού, όταν, δηλαδή, θα είχε συγκεντρώσει στα χέρια της κάθε οικόπεδο, όταν θα είχε χτίσει κάθε σπιτάκι και ξενοδοχείο, όταν ο αντίπαλός της θα χρεωκοπούσε. Αν έχανε, έριχνε το πιόνι της στο έδαφος κι έφευγε τρέχοντας.
Στο σχολείο, δεν ανεχόταν να της πει κανένας καθηγητής πως «μπορούσες και καλύτερα». Ξενυχτούσε μελετώντας κι είχε άριστους βαθμούς σε όλα τα μαθήματα. Πριν ακόμη αποφοιτήσει, μάλιστα, ίδρυσε την πρώτη της εταιρεία: Πουλούσε μεταγλωττιστές C++ – ένα είδος λογισμικού που μεταφράζει κώδικα προγραμματισμού – σε σχολεία της Κίνας.
Βαθιά επηρεασμένη από το χειρουργό παππού της, αποφάσισε πως ήθελε να γίνει γιατρός. Συνειδητοποιώντας, όμως, ότι τρέμει τις βελόνες, άλλαξε κατεύθυνση. Σπούδασε χημικός μηχανικός, λοιπόν, στο Πανεπιστήμιο Stanford. Πρωτοετής ακόμα, πήρε υποτροφία τριών χιλιάδων δολαρίων για την πραγματοποίηση ενός ερευνητικού προγράμματος. Πέρασε το καλοκαίρι εκείνο κάνοντας πρακτική στη Σιγκαπούρη κι επέστρεψε δυναμικά.
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους στη σχολή, πλησίασε έναν καθηγητή της, τον Channing Robertson, προτείνοντάς του να συνεργαστούν. «Ας ξεκινήσουμε μία εταιρεία», του είπε. Κι εκείνος δέχθηκε. Έτσι γεννήθηκε η Real-Time Cures, που μετονομάστηκε αργότερα σε Theranos.
Σχεδόν αμέσως, η Holmes δημιούργησε μία «ιατρική συσκευή για την ανίχνευση αναλυτών και την παράδοση φαρμάκων», την οποία θα φορούσε ο ασθενής και θα προσάρμοζε από μόνη της τη δοσολογία της θεραπείας του, ανάλογα με την ανάλυση της σύστασης του αίματός του. Φυσικά, κατοχύρωσε στο όνομά της την εφεύρεση αυτή.
Το επόμενο ακαδημαϊκό εξάμηνο τη βρήκε να εγκαταλείπει το Stanford και να ασχολείται εξ ολοκλήρου με τη Theranos, η οποία στεγαζόταν στο υπόγειο του φοιτητικού της σπιτιού.
Αυτό που ξεχώριζε τη Theranos, ήταν ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιούσε τις εξετάσεις. Χρησιμοποιούσε τεχνολογία που απαιτούσε το τσίμπημα ενός δαχτύλου του ασθενή κι ελάχιστη ποσότητα αίματος, ενώ υποσχόταν τη διάγνωση οποιασδήποτε πάθησης – από υψηλή χοληστερόλη, μέχρι καρκίνο.
Η Holmes ξεκίνησε να συγκεντρώνει χρήματα για την εξέλιξη της επιχείρησής της απευθυνόμενοι σε κορυφαίους επενδυτές, όπως τον ιδρυτή της Oracle, Larry Ellison. Σε ελάχιστο χρόνο, είχε στα χέρια της 700 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ο Tim Draper, πατέρας παιδικού της φίλου και ιδρυτής της Draper Fisher Jurvetson, ήταν ισχυρός της σύμμαχος.
Η επιχειρηματίας είχε κάνει μία κίνηση τόσο έξυπνη που δεν κίνησε τις υποψίες κανενός – στην αρχή, τουλάχιστον: Ένας από τους όρους της συμφωνίας που σύναψε με τους παραπάνω ανθρώπους, ήταν πως δε θα χρειαζόταν ποτέ να τους αποκαλύψει πώς λειτουργούσε η περιβόητη αυτή τεχνολογία της Theranos. Επίσης, ο τελευταίος λόγος κάθε απόφασης θα ήταν δικός της.
Αυτή της η μυστικοπάθεια επεκτάθηκε σε κάθε κλάδο της Theranos. Πέρασε μία ολόκληρη δεκαετία χτίζοντας την εταιρεία της και δεν έδινε αναφορά σε κανέναν. Μάλιστα, μήνυσε τρεις εργαζομένους επειδή, όπως υποστήριξε, παραβίασαν το απόρρητο που είχαν υπογράψει.
Πρότυπό της, ήταν ο CEO της Apple, Steve Jobs. Τον μιμούταν στα πάντα – ακόμη και στο ντύσιμο. Η Elizabeth ξεκίνησε να φοράει ζιβάγκο, ενώ διακόσμησε το γραφείο της σύμφωνα με το δικό του γούστο. Όπως εκείνος, έτσι κι η ίδια, δεν έκανε ποτέ διακοπές. Φημολογείται, μάλιστα, πως επίτηδες άλλαξε και τη χροιά της φωνής της, κάνοντάς την πιο μπάσα προκειμένου να του μοιάσει και να ταιριάξει στον ανδροκρατούμενο χώρο που είχε επιλέξει να δραστηριοποιηθεί.
Ήταν απαιτητική διευθύντρια και ήθελε να συνεργάζεται με σκληρά εργαζόμενους ανθρώπους. Έλεγχε τα ωράρια των υπαλλήλων και δεν της άρεσε αν κάποιος τηρούσε το οχτάωρό του. Για να τους ενθαρρύνει να δουλεύουν μέχρι αργά, μάλιστα, τους κερνούσε δείπνο γύρω στις 8 το απόγευμα.
Είχε το βλέμμα στο στόχο από το πρώτο λεπτό. Αμέσως μόλις εγκατέλειψε τις σπουδές της, ξεκίνησε τη σχέση της με τον Πρόεδρο και Οικονομικό Διευθυντή της Theranos που την περνούσε 20 χρόνια. Δεν άργησε να ανέβει στην ιεραρχία της εταιρείας και να γίνει ο δεύτερος ισχυρότερος άνθρωπος, παρά τη μηδαμινή της εμπειρία. Οι δυο τους χώρισαν, τελικά, την άνοιξη του 2016 και εκείνη τον απέλυσε.
Όσο η Theranos δεχόταν χρηματοδοτήσεις εκατομμυρίων, η Holmes πρωταγωνιστούσε στα μέσα ενημέρωσης. Ήταν το πρόσωπο των εξωφύλλων του Forbes και του Fortune, μίλησε σε διοργάνωση TED, κάθισε σε πάνελ δίπλα στον Bill Clinton και τον Jack Ma της Alibaba. Κάποια στιγμή, έγινε η νεότερη αυτοδημιούργητη εκατομμυριούχος του κόσμου, με την καθαρή της αξία να αγγίζει τα 4.5 δισ!
Το 2011, προσέλαβε τον μικρότερο αδελφό της, Christian, παρότι δεν είχε καμία γνώση ιατρικής και καμία σχέση με τις επιστήμες. Εκείνος, πήγαινε στο γραφείο του κι αντί να εργάζεται, περνούσε την ώρα του διαβάζοντας αθλητικές ειδήσεις και τα νέα της αδελφότητας που ανήκε στο Πανεπιστήμιο Dune. Κανείς δεν τον εκτιμούσε και οι συνάδελφοί του τον αντιμετώπιζαν με καχυποψία. Therabro ήταν το ψευδώνυμο που του είχαν βγάλει.
Η ασφάλεια είχε γίνει πια εμμονή της Elizabeth Holmes. Καθένας που επισκεπτόταν τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας καλούταν να υπογράψει συμφωνητικό απορρήτου πριν καν περάσει την πόρτα του κτιρίου, ενώ φύλακες τον συνόδευαν παντού – από το ασανσέρ, μέχρι την τουαλέτα.
Τότε ήταν που ξεκίνησαν να κινούν υποψίες οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσε η Theranos. Ο Ian Gibbons, ένα από τα πρώτα μέλη και διευθυντής της επιστημονικής ομάδας, είχε προειδοποιήσει πως υπήρχαν ακόμη διορθώσεις που έπρεπε να γίνουν και οι εξετάσεις δεν ήταν ακόμη ασφαλείς για το κοινό. Εξωτερικοί συνεργάτες εξέφραζαν τις δικές τους ανησυχίες, όμως τίποτα δεν άλλαζε.
Μέχρι τον Αύγουστο του 2015, η υπόθεση είχε φτάσει στην FDA και η αμερικανική κυβέρνηση κατέληξε πως τα αποτελέσματα των εργαστηρίων απείχαν σημαντικά από την πραγματικότητα.
Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, δημοσιεύθηκε το σχετικό ρεπορτάζ του John Carreyrou στη Wall Street Journal. Χάρη σ’ εκείνον έγινε γνωστή η αλήθεια που οδήγησε τη Holmes – και μαζί της τη Theranos – στην καταστροφή.
Ο Carreyrou ανακάλυψε πως το μηχάνημα που τόσο διαφήμιζε η εταιρεία – αυτό που χρησιμοποιούταν στην ανάλυση του αίματος – δεν μπορούσε να δώσει έγκυρα αποτελέσματα, οπότε τα δείγματα ελέγχονταν από τις απλές συσκευές που χρησιμοποιούνται σε κάθε αιματολογικό κέντρο.
«Αυτό παθαίνεις όταν προσπαθείς να αλλάξεις τα πράγματα, πρώτα σε λένε τρελή, μετά σε πολεμούν και, στο τέλος, έχεις αλλάξει τον κόσμο», είχε δηλώσει η επιχειρηματίας σε συνέντευξή της στο CNBC, προσπαθώντας να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Το 2016, η προσοχή όλων ήταν στραμμένη στη Theranos και τη γυναίκα πίσω από αυτήν. Εκείνον τον Ιούλιο, η Holmes αποκλείστηκε από τη βιομηχανία της υγείας για δύο χρόνια, ενώ τρεις μήνες μετά, έκλεισαν τα εργαστήρια της εταιρείας της.
Το Μάρτιο του 2018, κατηγορήθηκε για απάτη. Συμφώνησε να αποχωρήσει από τα δικαιώματά της στην εταιρεία, να πληρώσει πρόστιμο μισού εκατομμυρίου και να επιστρέψει το μερίδιό της που άγγιζε τα 18.9 εκατομμύρια. Επίσης, δεν της επιτρέπεται να διευθύνει καμία επιχείρηση μέχρι το 2028.
Αυτή τη στιγμή, περιμένει να πραγματοποιηθεί η δίκη της στο ομοσπονδιακό δικαστήριο. Αν καταδικαστεί, θα περάσει είκοσι χρόνια στη φυλακή και θα πληρώσει τουλάχιστον 2.7 εκατομμύρια δολάρια πρόστιμο. Αντιμετωπίζει, επιπλέον, μία σειρά μηνύσεων που ίσως επιβαρύνουν την ποινή της ακόμη περισσότερο.
Το αλλοτινό παιδί – θαύμα, ο θηλυκός Steve Jobs, η νεότερη αυτοδημιούργητη δισεκατομμυριούχος, πετούσε στον ουρανό κι έφτασε στο μηδέν. Η υπόθεσή της θα εκδικαστεί μέσα στο 2021 και είναι σχεδόν απίθανο να διατηρήσει την ελευθερία της.
Διαβάστε επίσης:
Από σύμβολο ειρήνης στο περιθώριο της κοινωνίας: Η άνοδος και η πτώση της Aung San Suu Kyi
Marissa Mayer: Η άνοδος και η πτώση της πρώην CEO της Yahoo
Mary Kay Ash: H σημαντικότερη επιχειρηματίας του 20ου αιώνα
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση